జన్మప్రభృతి right from birth, రాఘవః Rama, జనన్యామ్ with regard to his mother, కౌశల్యాయామ్ in Kausalya, సదా always, యుక్తః devoted, యథా how, వర్తతే is conducting himself, అస్మాసు in all
of us, తథైవ in the same way, వర్తతే is conducting.

బత alas! యః who (Dasaratha), సర్వభూతానామ్ of all beings, గతిమ్ who is the refuge, రాఘవమ్ to the son of the Raghus (Rama), పరిత్యజతి is abandoning, అయమ్ this, నః రాజా our king, అబుద్ధి: devoid of intellect, జీవలోకమ్ in the world of living beings, చరతి moving.

సః మహీపతిః that lord of the earth (king), అన్తఃపురే in the harem, ఘోరమ్ painful, ఆర్తశబ్దమ్ cries of distress, శ్రుత్వా having heard, పుత్ర శోకాభిసన్తప్తః tormented with grief on account of his son, ఆసనే in his seat, వ్యాలీయత sank down.

సః he, తత్ర there, గృహద్వారి at the entrance of the residence, ఉపవిష్టమ్ seated, పరమపూజితమ్ highly venerable, వృద్ధం పురుషమ్ aged man, తిష్ఠతః standing, బహూన్ many, అపరాంశ్చ others, అపశ్యత్ beheld.

సః he (Rama), ప్రథమాం కక్ష్యామ్ first courtyard, ప్రవిశ్య having entered, ద్వితీయాయామ్ in the second courtyard, వేదసమ్పన్నాన్ learned in the Vedas, రాజ్ఞా by the king, అభిసత్కృతాన్ well-honoured, వృద్ధాన్ aged, బ్రాహ్మణాన్ brahmins, దదర్శ saw.

తదా then, తాః those, స్త్రియః women, ప్రహృష్టాః were very pleased, వర్ధయిత్వా greeting him with words wishing prosperity, త్వరితాః in great haste, గృహమ్ in the apartment, ప్రవిశ్య having entered, రామమాతుః Rama's mother, (Kausalya), ప్రియమ్ pleasant (tidings), న్యవేదయన్త informed.

నిత్యమ్ always, వ్రతపరాయణా devoted to performing vows, సా she, క్షౌమవసనా clad in silk cloth, హృష్టా in delight, కృతమఙ్గలా having performed the rituals of auspiciousness, మన్త్రవత్ in accordance with mantras, అగ్నిం fire, జుహోతి స్మ offered oblations.

రఘునన్దనః scion of the Raghus or delight of the Raghu race (Rama), తత్ర there, దేవకార్యనిమిత్తమ్ on account of religious acts, సముద్యతమ్ (things) kept ready, అపశ్యత్ saw, దధ్యక్షతమ్ curd, grains of rice (smeared with turmeric), ఘృతం చైవ also clarified butter, మోదకాన్ sweetmeats, తథా as also, హవిషః oblations, లాజాన్ parched grain, శుక్లాని white, మాల్యాని garlands of flowers, పాయసమ్ porridge, కృసరమ్ sesame seeds mixed with cooked rice, సమిధః sacrirficial faggots, పూర్ణకుమ్భాన్ vessels filled with water, దదర్శ saw.

సా she, చిరస్య after a long time, ఆగతమ్ arrived, మాతృనన్దనమ్ delight to mother, ఆత్మజమ్ her son, దృష్ట్వా having seen, సంహృష్టా in great delight, బడబా mare, కిశోరం యథా like its offspring, అభిచక్రామ went towards him.

కౌశల్యా Kausalya, దురాధర్షమ్ invincible, ఆత్మనః her own, సుతమ్ son, తం రాఘవమ్ that Rama, పుత్రవాత్సల్యాత్ out of filial affection, ప్రియహితమ్ pleasant and beneficial, ఇదమ్ these, వచః words, ఉవాచ spoke.

రాఘవ scion of the Raghu dynasty (Rama), సత్యప్రతిజ్ఞమ్ true to his promise, పితరమ్ your father, రాజానమ్ king, పశ్య see, ధర్మాత్మా righteous one, త్వామ్ you, అద్యైవ today, యౌవరాజ్యే as heir-apparent, అభిషేక్ష్యతి will coronate you.

స్వభావవినీతశ్చ by nature modest, తదా then, గౌరవాత్ out of reverence (for his mother), నతః చ humble also, సః he, దణ్డకారణ్యమ్ to Dandaka forest, ప్రస్థితః for his departure, అప్రష్టుమ్ to seek her permission, ఉపచక్రమే commenced.

దణ్డకారణ్యమ్ to Dandaka forest, గమిష్యే setting forth, మే for me, అనేన ఆసనేన with this seat, కిమ్ what is the purpose, విష్టరాసనయోగ్యః worthy of a mat made of kusa grass, అయమ్ this, కాలః time, మమ for me, ఉపస్థితః has come.

మహారాజః great king, భరతాయ to Bharata, యౌవరాజ్యమ్ status of heir-apparent, ప్రయచ్ఛతి is conferring, మాం పునః for me again, తాపసమ్ like an ascetic, దణ్డకారణ్యే in Dandaka forest, వివాసయతి sending in exile.

సా దేవీ that Kausalya, పరశునా with an axe, వనే in the forest, నికృత్తా severed, సాలస్య sal tree's, యష్టిః ఇవ like a stick (branch), దివః from heaven, చ్యుతా fallen down, దేవతేవ like a celestial, సహసా suddenly, పపాత fell down.

ఉపావృత్త్య rolled on the ground, ఉత్థితామ్ arisen, వాహితామ్ for drawing (heavy burden), బడబామివ like a mare, దీనామ్ miserable, పాంసుకుణ్ఠితసర్వాఙ్గీమ్ all her body covered with dust, పాణినా with the hand, విమమర్శ caressed (wiped away).

పుత్ర O my son!, రాఘవ Rama, మమ to me, శోకాయ to cause sorrow, న జాయేథాః యది if you were
not born, అహమ్ I, అప్రజాః without progeny, అతః more than this, భూయః greater, దుఃఖమ్ sorrow, న స్మ పశ్యేయమ్ would not have seen.

రామ O Rama!, పతిపౌరుషే when my husband was exercising authority, కల్యాణమ్ auspicious moment, సుఖం వా or pleasure, న దృష్టపూర్వమ్ was not seen earlier, పుత్రేపి in son, పశ్యేయమ్ can I
see, ఇతి thus, మయా by me, ఆస్థితమ్ life is sustained.

మమ to me, అనన్తకః unending, యాదృశ: శోకః such sorrow, విలాపశ్చ lamentation, అతః now, ప్రమదానామ్ for women, దుఃఖతరమ్ more distress, కిం ను భవిష్యతి what else can be there?

కైకేయ్యాః of Kaikeyi's, పరివారేణ attendants, సమా వా equal to, అథవా or, అవరా inferior, అతన్త్రితా without independence, నిత్యమ్ always, భర్తుః by husband, అత్యన్తనిగృహీతా అస్మి am greatly repressed.

పుత్ర O son, దుర్గతా fallen into a bad state, నిత్యక్రోధతయా due to being always in temper, ఖరవాది speaking harsh words, తస్యాః కైకేయ్యాః that Kaikeyi's, తత్వదనమ్ that face, ద్రష్టుమ్ to look at, కథం ను how, శక్ష్యామి will be able?

రాఘవ Rama, తత్ for that reason, ఏవమ్ like this, జీర్ణాపి grown old, అక్షయమ్ unending, మహత్ great, దుఃఖమ్ sorrow, సపత్నీనామ్ of my co-wives, విప్రకారమ్ insult, చిరమ్ for long time, సహితుమ్ to tolerate, నోత్సహే do not desire.

త్వమ్ you, దుర్గతయా మయా by me so unfortunate, ఉపవాసైశ్చ through fasts, యోగైశ్చ through meditation, బహుభిః many, పరిశ్రమైశ్చ with efforts, దుఃఖమ్ with difficulty, మోఘమ్ in vain, సంవర్ధితః have been brought up.

సింహః lion, రుదతీమ్ crying, మృగీమివ like a female deer, మామ్ myself, అన్తకః Yama, (the god of death), ప్రసహ్య forcibly, అద్యైవ now itself, యత్ since, న జిహీర్షతి is not willing to carry, మమ to me, నూనమ్ certainly, మరణమ్ death, న విద్యతే does not befall, మమ for me, యమక్షయే in the abode of (the god of death), Yama, అవకాశః opportunity, నాస్తి not there.

మే my, వ్రతాని mortifications, దానాని చ charitable gifts, సంయమాశ్చ self-restraint, అనర్థకానీతి యత్ are all meaningless, ఇదమ్ this, దుఃఖమ్ regret, అపత్యకారణాత్ for the sake of progeny, తప్తమ్ practised, యత్ which, తపః asceticism, ఊషరే in a barren land, ఉప్తమ్ sown, బీజమ్ ఇవ like a seed, సునిష్ఫలమ్ was fruitless.

అథాపి even then, చన్ద్రనిభాననప్రభ one having a countenance resembling the splendour of the full Moon, త్వయా వినా without you, మే my, జీవితమ్ life, అద్య today, కిమ్ what use, వృథా fruitless, సుదుర్బలా enfeebled, గౌః cow, వత్సమ్ ఇవ like a calf, అనుకాఙ్క్షయా in its affection, త్వయైవ with you alone, అద్య now, వనమ్ to the forest, అనువ్రజిష్యామి shall follow.