നദീപുലിനചാരിണഃ roaming the river-banks, സാരസാന് swans, ചക്രവാകാംശ്ച ruddy geese, സപദ്മാനി full of lotuses, ജലജൈഃ along with aquatic birds in the sky, ഖഗൈഃ with birds, യുക്താനി joined
with, സരാംസി ച lakes also.

സഹിതാഃ together with, തേ they, ദൂരമ് distant, അധ്വാനാമ് path, ഗത്വാ having gone, ദിവാകരേ Sun, ലമ്ബമാനേ was setting, പദ്മപുഷ്കരസമ്ബാധമ് filled with lotuses, ഗജയൂഥൈഃ with herds of elephants, അലങ്കൃതമ് adorned, ജലചാരിഭിഃ with aquatic animals, സാരസൈഃ by cranes, ഹംസ കാദമ്ബൈഃ with flocks of swans, സങ്കുലമ് filled with, യോജനായതമ് spread over a yojana, രമ്യമ് delightful, തടാകമ് tank, ദദൃശുഃ saw.

തതഃ thereafter, രാമഃ Rama, മഹാബലഃ of great prowess, ലക്ഷ്മണശ്ച Lakshmana also, കൌതൂഹലാത് out of curiosity, ധര്മഭൃതം നാമ Dharmabrata by name, മുനിമ് to a sage, പ്രഷ്ടുമ് to enquire, സമുപചക്രമേ started.

തദാ then, തേന by that, രാഘവേണ by Rama, ഏവമ് in that way, ഉക്തഃ addressed, ധര്മാത്മാ righteous one, മുനിഃ sage, സരസഃ of the lake, കൃത്സ്നമ് entire, പ്രഭവമ് origin, അഖ്യാതുമ് to narrate, ഉപചക്രമേ started.

മഹാമുനിഃ the great sage, സഃ that, മാണ്ഡകര്ണി: Mandakarni, വായുഭക്ഷഃ living on air, ജലാശ്രയഃ standing in water, ദശവര്ഷസഹസ്രാണി for ten thousand years, തീവ്രമ് intense, തപഃ penance, തേപേ performed.

ഏഷഃ this, മുനിഃ sage, അസ്മാകമ് our, കസ്യചിത് of some one, സ്ഥാനമ് place, പ്രാര്ഥയതേ he is praying for, ഇതി like this, സര്വേ all, തേ of them, ത്രിദിവൌകസഃ gods whose abode is heaven, സംവിഗ്നമനസഃ with agitated minds.

തതഃ then, ദൃഷ്ടപരാവരഃ knower of the inner self and the world of plurality, മുനിഃ sage, താഭിഃ all of them, അപ്സരോഭിഃ by the apsaras, സുരാണാമ് of gods, കാര്യസിദ്ധയേ for the achievement of their target, മദനവശ്യത്വമ് into the grip of Cupid, നീതഃ was taken.

തഥൈവ like that, അപ്സരസഃ the apsaras, യഥാസുഖമ് happily നിവസന്ത്യ: while living there, തപോയോഗാത് by the power of penance, യൌവനമ് youth, ആസ്ഥിതമ് attaining, മുനിമ് sage, രമയന്തി are entertaining.

മഹായശാഃ glorious, രാഘവഃ Rama, സഹ ഭ്രാത്രാ with his brother, ഭാവിതാത്മനഃ of self-realised individuals തസ്യ his, ഏതത് this, വചനമ് word, ആശ്ചര്യമിതി as wonderful, പ്രതിജഗ്രാഹ received.

മഹായശാഃ renowned, രാഘവഃ Rama, വൈദേഹ്യാ സഹ accompanied by Vaidehi, ലക്ഷ്മണേന ച and also with Lakshmana, പ്രവിശ്യ entered, സര്വൈഃ by all, മുനിഭിഃ by sages too, പൂജ്യമാനഃ were honoured, ഉവാസ dwelt.

രാഘവഃ Rama, ക്വചിത് at one place, പരിദശാന് about ten, മാസാന് months, ക്വചിത് at another hermitage, ഏകമ് one only, സംവത്സരമ് year, ക്വചിത് at one place, ചതുരഃ four, മാസാന് months, ക്വചിത് at one hermitage, പഞ്ച five, ഷട് ച six, അപരാന് other months, അപരത്ര and in another hermitage, മാസാദപി more than a month, അധികമ് more, ക്വചിത് at one place, അര്ധമ് half a month, അധികമ് more, ത്രീന് three, മാസാന് months, അഷ്ടമാസാന് for eight months, സുഖമ് comfortably, ന്യവസത് dwelt.

ധര്മജ്ഞഃ knower of dharma, ശ്രീമാന് graceful, രാഘവഃ Rama, സീതയാ സഹ with Sita, പരിവൃത്യ after going round, പുനരേവ once again, സുതീക്ഷ്ണസ്യ Sutikshna's, ആശ്രമമ് hermitage, ആജഗാമ ഹ returned.

തത് that, ആശ്രമസ്ഥഃ staying in the hermitage, കാകുത്സ്ഥ: Rama, കദാചിത് at one time, മഹാമുനിമ് to the great sage, സുതീക്ഷ്ണമ് Sutikshna, ഉപാസീനഃ seated near, വിനയാത് out of humility, ഇദമ് these words, അബ്രവീത് spoke.

തു you, അസ്യ this, വനസ്യ forest, മഹത്തയാ due to its vastness, തം ദേശമ് that place, ന ജാനാമി I do not know, ധീമതഃ of the wise, തസ്യ മഹര്ഷേഃ of that sage, പുണ്യമ് sacred, അശ്രമപദമ് location of hermitage, കുത്ര where.

തമ് to that, മുനിവരമ് best of sages, സ്വയമ് myself, അഹമ് I, ശുശ്രൂഷേയമപി I may serve, യദി that, ഏഷഃ this, മഹാന് great, മനോരഥഃ desire, മേ my, ഹൃദി in the heart, പരിവര്തതേ is being entertained.

രാഘവ ! O Rama, അഹമപി I also, സലക്ഷ്മണമ് with Lakshmana, ത്വാമ് you, സീതയാ സഹ with Sita, അഗസ്ത്യമ് to Agastya, അഭിഗച്ഛ you may approach, ഇതി thus, ഏതദേവ that only, വക്തുകാമഃ wished to tell.

താത dear child!, ആശ്രമാത് from this hermitage, ചത്വാരി യോജനാനി four yojanas, (8 x 4 = 32 miles) യാഹി you may go, തതഃ thereafter, ദക്ഷിണേന in southern direction, അഗസ്ത്യഭ്രാതുഃ Agastya of the brother of, മഹാന് great, ശ്രീമാന് beautiful, ആശ്രമഃ hermitage.

തത്ര there, പ്രസന്നസലിലാഃ clear water, ശിവാഃ sacred, ഹംസകാരണ്ഡവാകീര്ണാഃ filled with swans and ducks, ചക്രവാകോപശോഭിതാഃ beautiful with ruddy geese, വിവിധാഃ many, പദ്മിന്യഃ lakes full of lotuses, രാമ O Rama, തത്ര there, ഏകാമ് one, രജനീമ് night, വ്യുഷ്യ after spending, പ്രഭാതേ early in the morning, ഗമ്യതാമ് you can go.

രമണീയേ enchanting, ബഹുപാദപസങ്കുലേ full of many trees, തത്ര there, വനോദ്ദേശേ in the forest tract, വൈദേഹീ Sita, ലക്ഷ്മണശ്ച and Lakshmana too, ത്വയാ സഹ along with you, രംസ്യതേ will enjoy, ബഹുപാദപസങ്കുലഃ filled with many trees, സഃ that, വനോദ്ദേശഃ forest region, രമ്യഃ delightful, ഹി will be.

രാമഃ Rama, മുനേഃ sage's, ഇതി this, ശ്രുത്വാ having heard, ഭ്രാത്രാ സഹ with brother, അഭിവാദ്യ ച reverentially saluted, സാനുജഃ with his brother, സീതയാ സഹ with Sita, അഗസ്ത്യമ് Agastya, ഉദ്ദിശ്യ intending to move in that direction, പ്രതസ്ഥേ moved out.

ഏതദേവ this alone is, മഹാത്മനഃ of the great one, പുണ്യകര്മണഃ of holy deeds, അഗസ്ത്യസ്യ മുനേഃ Sage Agastya's, ഭ്രാതുഃ brother's, തസ്യ his, ആശ്രമപദമ് hermitage, ദൃശ്യതേ is seen, നൂനമ് surely.

സഹസാ suddenly, പവനോക്ഷിപ്തഃ wafted by the breeze, കടുകോദയഃ astringent aroma, പക്വാനാമ് of the ripe fruits, പിപ്പലീനാമ് fig trees, അയം ഗന്ധഃ this smell, അസ്മാത് from this, വനാത് from the forest, ഉപാഗതഃ coming from.

ആശ്രമസ്ഥസ്യ on the hermitages, പാവകസ്യ of the fire, കൃഷ്ണാഭ്രശിഖരോപമമ് looking like the tip of the dark cloud, വനമധ്യസ്ഥമ് appearing in the middle of the forest, ഏതത് this way, ധൂമാഗ്രമ് smoke, സമ്പ്രദൃശ്യതേ are seen.

സൌമ്യ O handsome one, തത് then, സുതീക്ഷ്ണസ്യ Sutikshna's, വചനമ് word, മയാ by me, യഥാ as, ശ്രുതമ് was heard, ഏഷഃ this, നൂനമ് surely, അഗസ്ത്യസ്യ Agastya's, ഭ്രാതുഃ brother's, ആശ്രമഃ hermitage, ഭവിഷ്യതി it will be.

ഇല്വലഃ Ilvala, ബ്രാഹ്മണമ് a brahmin's, രൂപമ് form, ധാരായന് taking, സംസ്കൃതമ് Sanskrit, വദന് while speaking, നിര്ഘൃണഃ a cruel one, ശ്രാദ്ധമുദ്ദിശ്യ for offering oblations to the dead on the day of anniversary, വിപ്രാന് brahmins, ആമന്ത്രയതി സ്മ invited.

തതഃ then, തേഷാം വിപ്രാണാമ് when those brahmins, ഭുക്തവതാമ് finished eating, ഇല്വലഃ Ilvala, മഹതാ with a loud, സ്വരേണ voice, വദന് while shouting, വാതാപേ O Vatapi, നിഷ്ക്രമസ്വ come out, ഇതി thus, അബ്രവീത് he spoke.

പരന്തപ O subduer of enemies, താഭ്യാമ് by both, സംഹത്യ after killing, പിശിതാശനൈഃ by those carnivorous, ബ്രാഹ്മണാനാമ് brahmins, സഹസ്രാണി in thousands, ഏവമ് in that way, നിത്യശഃ daily, വിനാശിതാനി killed, തൈഃ കാമരൂപിഭിഃ by them assuming any form at will.

തതഃ then, സഃ ഇല്വലഃ that Ilvala, സമ്പന്നമ് the ritual is complete, ഇതി like this, ഉക്ത്വാ having said, ദത്ത്വാ giving, നിഷ്ക്രമസ്വ you may come out, ഇതി thus, ഭ്രാതരമ് brother, അഭ്യഭാഷത said, തതഃ after offering, ഹസ്തോദകം water in hand.

മയാ by me, ജീര്ണസ്യ digested, രക്ഷസഃ of the demon, മേഷരൂപസ്യ of the form of a sheep, യമസാദനമ് to the abode of Yama (lord of death), ഗതസ്യ one who has gone, തേ ഭ്രാതുഃ your brother, നിഷ്ക്രമിതുമ് to come out, ശക്തിഃ power, കുതഃ where from.

സഃ that (Ilvala), മുനിശ്രേഷ്ഠമ് best among the sages, അഭ്യദ്രവത് pounced upon, ദീപ്തതേജസാ by him whose lustre was kindled, മുനിനാ sage, അനലകല്പേന by fire-like, ചക്ഷുഷാ eyes, നിര്ദഗ്ധഃ burnt, നിധനം ഗതഃ died.

തസ്യ രാമസ്യ of Rama, സൌമിത്രിണാ സഹ along with Lakshmana, ഏവമ് in that way, കഥയമാനസ്യ as he was narrating, സൂര്യഃ Sun, അസ്തം ഗതഃ had set, സന്ധ്യാകാലഃ evening time, അഭ്യവര്തത had set in.

രാഘവഃ Rama, തേന മുനിനാ by that sage, സമ്യക് properly, പ്രതിഗൃഹീതഃ was received, മൂലഫലാനി roots and fruits, പ്രാശ്യ after eating, താമ് that, ഏകാമ് one, നിശാമ് night, ന്യവസത് spent.

ഭഗവന് O lord !, നിശാമ് night, സുഖമ് comfortably, അധ്യുഷിതഃ well-spent, ത്വാമ് you, അഭിവാദയേ I bow down, ത്വാമ് you, ആമന്ത്രയേ I seek your permission to leave, തേ that, ഗുരുമ് respectable one, അഗ്രജമ് elder brother, ദ്രഷ്ടുമ് to see, ഗച്ഛാമി I will go.

നീവാരാന് unvcultivated rice-fields, പനസാന് jackfruit trees, താലാന് palmyra trees, തിമിശാന് timishas, വഞ്ജുലാന് ashoka, ധവാന് trees with white flowers, ചിരിബില്വാന് trees existing for a long time, മധൂകാംശ്ച mahva trees, ബില്വാനപി ച and bilva trees, തിന്ദുകാന് tindukas.

തതഃ then, രാജീവലോചനഃ lotus-eyed, രാമഃ Rama, പൃഷ്ഠതഃ behind, അനുഗതമ് following, വീരമ് chivalrous one, ലക്ഷ്മിവര്ധനമ് one who enhances grace by his company, സമീപസ്ഥമ് who stood nearby, ലക്ഷ്മണമ് Lakshmana, അബ്രവീത് said.

സ്വേന by his, കര്മണാ by deeds, ലോകേ among people, അഗസ്ത്യഃ as Agastya, ഇതി thus, വിഖ്യാതഃ well-known, തസ്യ his, പരിശ്രാന്തശ്രമാപഹഃ place of rest for those who are tired with hard work, ആശ്രമഃ hermitage, ദൃശ്യതേ is seen.

യസ്യ by whose, പ്രഭാവാത് by his power, രാക്ഷസൈഃ by the demons, ഇയമ് this, ദക്ഷിണാ ദിക് southern side, ത്രാസാത് out of fear, ദൃശ്യതേ is seen, നോപഭുജ്യതേ cannot be enjoyed, തസ്യ that Agastya's, ആശ്രമപദമ് hermitage, ഇദമ് this is.

പ്രദക്ഷിണാ very considerate place, ഇയമ് ദക്ഷിണാ ദിക് on the southern side, ഭഗവതഃ of the Lord (Agastya's), നാമ്നാ by name, ത്രിഷു in three, ലോകേഷു worlds, പ്രഥിതാ famous, ക്രൂരകര്മഭിഃ by men of wicked deeds, ദുര്ധര്ഷാ unassailable.

ലോകാര്ചിതഃ worshipped by the people, സാധുഃ a pious man, ഏഷഃ he, സതാമ് ഹിതേ in the well-being of the virtuous, നിത്യരതഃ ever engaged, ഏഷഃ such, അഭിഗതാന് those who have come, അസ്മാന് to us, ശ്രേയസാ with welfare, യോജയിഷ്യതി will unite.

സഗന്ധര്വാഃ with gandharvas, ദേവാഃ the gods, സിദ്ധാശ്ച siddhas, പരമര്ഷയഃ great sages, അത്ര here, നിയതാഹാരമ് controlled diet, അഗസ്ത്യമ് to Agastya's, സതതമ് always, പര്യുപാസതേ keep serving.

ദേവാശ്ച gods also, യക്ഷാശ്ച yakshas too, പതഗൈസ്സഹ along with birds, നാഗാശ്ച nagas too, നിയതാഹാരാഃ of controlled diet, ധര്മമ് righteous path, ആരാധയിഷ്ണവഃ those who practise, അത്ര here, വസന്തി live.