[Rama's lamentation.]
ಸೀತಾಮಪಶ್ಯನ್ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಶೋಕೋಪಹತಚೇತನಃ.
ವಿಲಲಾಪ ಮಹಾಬಾಹೂ ರಾಮಃ ಕಮಲಲೋಚನಃ৷৷3.62.1৷৷
ಸೀತಾಮಪಶ್ಯನ್ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಶೋಕೋಪಹತಚೇತನಃ.
ವಿಲಲಾಪ ಮಹಾಬಾಹೂ ರಾಮಃ ಕಮಲಲೋಚನಃ৷৷3.62.1৷৷
Sloka & Translation
ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ righteous Rama, ಮಹಾಬಾಹುಃ long-armed, ಕಮಲಲೋಚನಃ lotus-eyed, ರಾಮಃ Rama, ಸೀತಾಮ್ Sita, ಅಪಶ್ಯನ್ not able to see, ಶೋಕೋಪಹತಚೇತನಃ senses overwhelmed by grief, ವಿಲಲಾಪ wept.
The righteous, the long-armed,lotus-eyed Rama, unable to see Sita wept with his senses overwhilmed by grief.
ಪಶ್ಯನ್ನಿವ ಚ ತಾಂ ಸೀತಾಮಪಶ್ಯನ್ಮದನಾರ್ದಿತಃ.
ಉವಾಚ ರಾಘವೋ ವಾಕ್ಯಂ ವಿಲಾಪಾಶ್ರಯದುರ್ವಚಮ್৷৷3.62.2৷৷
ಉವಾಚ ರಾಘವೋ ವಾಕ್ಯಂ ವಿಲಾಪಾಶ್ರಯದುರ್ವಚಮ್৷৷3.62.2৷৷
ಮದನಾರ್ದಿತಃ under the spell of Cupid, ರಾಘವಃ Rama, ತಾಮ್ her, ಸೀತಾಮ್ Sita, ಅಪಶ್ಯನ್ while not seeing, ಪಶ್ಯನ್ನಿವ as if he was seeing, ವಿಲಾಪಾಶ್ರಯದುರ್ವಚಮ್ words which cannot be uttered in grief, ವಾಕ್ಯಮ್ words, ಉವಾಚ said.
Under the spell of Cupid, Rama uttered such words in grief which are otherwise unutterable. As if he was seeing Sita (before him) which was not a fact.
ತ್ವಮಶೋಕಸ್ಯ ಶಾಖಾಭಿಃ ಪುಷ್ಪಪ್ರಿಯತಯಾ ಪ್ರಿಯೇ.
ಆವೃಣೋಷಿ ಶರೀರಂ ತೇ ಮಮ ಶೋಕವಿವರ್ಧಿನೀ৷৷3.62.3৷৷
ಆವೃಣೋಷಿ ಶರೀರಂ ತೇ ಮಮ ಶೋಕವಿವರ್ಧಿನೀ৷৷3.62.3৷৷
ಪ್ರಿಯೇ O my beloved, ತ್ವಮ್ you, ಪುಷ್ಪಪ್ರಿಯತಯಾ due to your love for flowers, ಮಮ my, ಶೋಕವಿವರ್ಧಿನೀ augmenting sorrow, ಅಶೋಕಸ್ಯ Ashoka's, ಶಾಖಾಭಿಃ by branches, ತೇ your, ಶರೀರಮ್ body, ಆವೃಣೋಷಿ you are covering.
O my beloved ! as you love flowers you are hiding your body behind the branches of
the Ashoke tree that enhances my sorrow (paradoxically).
ಕದಲೀಸ್ಕನ್ಧಸದೃಶೌ ಕದಲ್ಯಾ ಸಂವೃತಾವುಭೌ.
ಊರೂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ತೇ ದೇವಿ ನಾಸಿ ಶಕ್ತಾ ನಿಗೂಹಿತುಮ್৷৷3.62.4৷৷
ಊರೂ ಪಶ್ಯಾಮಿ ತೇ ದೇವಿ ನಾಸಿ ಶಕ್ತಾ ನಿಗೂಹಿತುಮ್৷৷3.62.4৷৷
ದೇವಿ O Devi, ಕದಲೀಸ್ಕನ್ಧಸದೃಶೌ appearing like banana trunk, ಕದಲ್ಯಾ with banana plant, ಸಂವೃತೌ are covered, ತೇ ಊರೂ both your thighs, ಪಶ್ಯಾಮಿ I see, ನಿಗೂಹಿತುಮ್ to hide, ಶಕ್ತಾ possible, ನಾಸಿ not.
O Devi! I can see both your thighs which resemble banana trunk hidden behind a banana plant. It is not possible for you to hide them from me.
ಕರ್ಣಿಕಾರವನಂ ಭದ್ರೇ ಹಸನ್ತೀ ದೇವಿ ಸೇವಸೇ.
ಅಲಂ ತೇ ಪರಿಹಾಸೇನ ಮಮ ಬಾಧಾವಹೇನ ವೈ৷৷3.62.5৷৷
ಅಲಂ ತೇ ಪರಿಹಾಸೇನ ಮಮ ಬಾಧಾವಹೇನ ವೈ৷৷3.62.5৷৷
ದೇವಿ O lady, ಭದ್ರೇ O gentle one, ಹಸನ್ತೀ laughing, ಕರ್ಣಿಕಾರವನಮ್ Karnikara garden, ಸೇವಸೇ wandering, ಮಮ myself, ಬಾಧಾವಹೇನ causing pain, ತೇ ಪರಿಹಾಸೇನ by your fun, ಅಲಮ್ enough of it.
O gentle one ! you are wandering in the karnikara garden, laughing and making fun. Enough of this , that causes my pain.
ಪರಿಹಾಸೇನ ಕಿಂ ಸೀತೇ ಪರಿಶ್ರಾನ್ತಸ್ಯ ಮೇ ಪ್ರಿಯೇ.
ಅಯಂ ಸ ಪರಿಹಾಸೋಪಿ ಸಾಧು ದೇವಿ ನ ರೋಚತೇ৷৷3.62.6৷৷
ಅಯಂ ಸ ಪರಿಹಾಸೋಪಿ ಸಾಧು ದೇವಿ ನ ರೋಚತೇ৷৷3.62.6৷৷
ಪ್ರಿಯೇ O beloved, ಸೀತೇ Sita, ಪರಿಶ್ರಾನ್ತಸ್ಯ when I am exhausted, ಮೇ my, ಪರಿಹಾಸೇನ by joking, ಕಿಮ್ why, ಅಯಮ್ this, ಸಃ that, ಪರಿಹಾಸೋಪಿ fun also, ಸಾಧು well, ನ ರೋಚತೇ not liked.
O my dear Sita, why are you joking when I am exhausted? Such fun cannot be relished now.
ವಿಶೇಷೇಣಾಶ್ರಮಸ್ಥಾನೇ ಹಾಸೋಯಂ ನ ಪ್ರಶಸ್ಯತೇ.
ಅವಗಚ್ಛಾಮಿ ತೇ ಶೀಲಂ ಪರಿಹಾಸಪ್ರಿಯಂ ಪ್ರಿಯೇ৷৷3.62.7৷৷
ಆಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಶೂನ್ಯೋಯಮುಟಜಸ್ತವ.
ಅವಗಚ್ಛಾಮಿ ತೇ ಶೀಲಂ ಪರಿಹಾಸಪ್ರಿಯಂ ಪ್ರಿಯೇ৷৷3.62.7৷৷
ಆಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಶೂನ್ಯೋಯಮುಟಜಸ್ತವ.
ವಿಶೇಷೇಣ especially, ಆಶ್ರಮಸ್ಥಾನೇ in a place like hermitage, ಅಯಮ್ this, ಹಾಸಃ jest, ನ ಪ್ರಶಸ್ಯತೇ not appreciated, ಪ್ರಿಯೇ O dear, ತೇ you, ಪರಿಹಾಸಪ್ರಿಯಮ್ lover of fun, ಶೀಲಮ್ nature, ಅವಗಚ್ಛಾಮಿ I am aware, ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ large-eyed lady, ತ್ವಮ್ you, ಆಗಚ್ಛ come here, ತವ yours, ಅಯಮ್ this, ಉಟಜಃ cottage, ಶೂನ್ಯಃ empty.
O darling ! joking specially in a hermitage is not appreciated. I know your nature.You love fun. O large-eyed Sita, come here. This cottage of yours is empty.
ಸುವ್ಯಕ್ತಂ ರಾಕ್ಷಸೈಸ್ಸೀತಾ ಭಕ್ಷಿತಾ ವಾ ಹೃತಾಪಿ ವಾ৷৷3.62.8৷৷
ನ ಹಿ ಸಾ ವಿಲಪನ್ತಂ ಮಾಮುಪಸಮ್ಪ್ರೈತಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ.
ನ ಹಿ ಸಾ ವಿಲಪನ್ತಂ ಮಾಮುಪಸಮ್ಪ್ರೈತಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ.
ಲಕ್ಷ್ಮಣ Lakshmana, ಸೀತಾ Sita, ಸುವ್ಯಕ್ತಮ್ surely, ರಾಕ್ಷಸೈಃ by demons, ಭಕ್ಷಿತಾ ವಾ devoured or, ಹೃತಾಪಿ ವಾ or abducted, ಸಾ that, ವಿಲಪನ್ತಮ್ while I cry like this, ಮಾಮ್ me, ನ ಉಪಸಮ್ಪ್ರೈತಿ ಹಿ not coming to me.
O Lakshmana! surely Sita is either devoured by demons or abducted. When I am weeping like this she is not coming to me.
ಏತಾನಿ ಮೃಗಯೂಥಾನಿ ಸಾಶ್ರುನೇತ್ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ৷৷3.62.9৷৷
ಶಂಸನ್ತೀವ ಹಿ ವೈದೇಹೀಂ ಭಕ್ಷಿತಾಂ ರಜನೀಚರೈಃ.
ಶಂಸನ್ತೀವ ಹಿ ವೈದೇಹೀಂ ಭಕ್ಷಿತಾಂ ರಜನೀಚರೈಃ.
ಲಕ್ಷ್ಮಣ O Lakshmana, ಸಾಶ್ರುನೇತ್ರಾಣಿ eyes filled with tears, ಏತಾನಿ these, ಮೃಗಯೂಥಾನಿ herds of deer, ವೈದೇಹೀಮ್ Vaidehi, ರಜನೀಚರೈಃ night- walkers, ಭಕ್ಷಿತಾಮ್ eaten away, ಶಂಸನ್ತಿ ಇವ as if they are telling me.
O Lakshmana, these herds of deer with their eyes filled with tears are as if telling me that she is eaten away by the demons.
ಹಾ ಮಮಾರ್ಯೇ ಕ್ವ ಯಾತಾಸಿ ಹಾ ಸಾಧ್ವಿ ವರವರ್ಣಿನಿ৷৷3.62.10৷৷
ಹಾ ಸಕಾಮಾ ತ್ವಯಾ ದೇವೀ ಕೈಕೇಯೀ ಸಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ.
ಹಾ ಸಕಾಮಾ ತ್ವಯಾ ದೇವೀ ಕೈಕೇಯೀ ಸಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ.
ಹಾ Alas, ಮಮ my, ಆರ್ಯೇ noble lady, ಕ್ವ where, ಯಾತಾ ಅಸಿ have you gone?, ಹಾ ಸಾಧ್ವಿ Ha chaste lady, ವರವರ್ಣಿನಿ a woman of excellent complexion, ಹಾ Ha, ತ್ವಯಾ by you, ದೇವೀ the queen, ಸಾ that, ಕೈಕೇಯೀ Kaikeyi, ಅದ್ಯ now, ಸಕಾಮಾ desire fulfilled, ಭವಿಷ್ಯತಿ will become.
Alas, my noble lady, where have you gone? O chaste lady of excellent complexion, that queen Kaikeyi's desire will be fulfilled now.
ಸೀತಯಾ ಸಹ ನಿರ್ಯಾತೋ ವಿನಾ ಸೀತಾಮುಪಾಗತಃ৷৷3.62.11৷৷
ಕಥಂ ನಾಮ ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶೂನ್ಯಮನ್ತಃಪುರಂ ಪುನಃ.
ಕಥಂ ನಾಮ ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶೂನ್ಯಮನ್ತಃಪುರಂ ಪುನಃ.
ಸೀತಯಾ ಸಹ along with Sita, ನಿರ್ಯಾತಃ came out, ವಿನಾ ಸೀತಾಮ್ without Sita, ಉಪಾಗತಃ coming back, ಶೂನ್ಯಮ್ empty, ಅನ್ತಃಪುರಮ್ linner apartment (of queens), ಪುನಃ again, ಕಥಂ ನಾಮ how can I, ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯಾಮಿ enter?
I left home with Sita. How can I re-enter the inner apartment without her ?
ನಿರ್ವೀರ್ಯ ಇತಿ ಲೋಕೋ ಮಾಂ ನಿರ್ದಯಶ್ಚೇತಿ ವಕ್ಷ್ಯತಿ৷৷3.62.12৷৷
ಕಾತರತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶಂ ಹಿ ಸೀತಾಪನಯನೇನ ಮೇ.
ಕಾತರತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶಂ ಹಿ ಸೀತಾಪನಯನೇನ ಮೇ.
ಲೋಕಃ the world, ಮಾಮ್ me, ನಿರ್ವೀರ್ಯಃ without valour, ಇತಿ so also, ನಿರ್ದಯಶ್ಚೇತಿ a man who lack compassion, ವಕ್ಷ್ಯತಿ will say, ಸೀತಾಪನಯನೇನ by Sita's abduction, ಮೇ my, ಕಾತರತ್ವಮ್ timid nature, ಪ್ರಕಾಶಂ ಹಿ will manifest.
By Sita's abduction it will be clear to the world that I lack manliness and compassion. My cowardly nature will clearly manifest.
ನಿವೃತ್ತವನವಾಸಶ್ಚ ಜನಕಂ ಮಿಥಿಲಾಧಿಪಮ್৷৷3.62.13৷৷
ಕುಶಲಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛನ್ತಂ ಕಥಂ ಶಕ್ಷ್ಯೇ ನಿರೀಕ್ಷಿತುಮ್.
ಕುಶಲಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛನ್ತಂ ಕಥಂ ಶಕ್ಷ್ಯೇ ನಿರೀಕ್ಷಿತುಮ್.
ನಿವೃತ್ತವನವಾಸಶ್ಚ after completing the period of exile, ಕುಶಲಮ್ welfare, ಪರಿಪೃಚ್ಛನ್ತಮ್ as he enquires, ಮಿಥಿಲಾಧಿಪಮ್ to lord of Mithila, ಜನಕಮ್ Janaka, ನಿರೀಕ್ಷಿತುಮ್ to face, ಕಥಮ್ how do I, ಶಕ್ಷ್ಯೇ will be able.
After completing the period of my exile when Janaka , king of Mithila, enquires of her welfare how can I face him?
ವಿದೇಹರಾಜೋ ನೂನಂ ಮಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿರಹಿತಂ ತಯಾ৷৷3.62.14৷৷
ಸುತಾಸ್ನೇಹೇನ ಸನ್ತಪ್ತೋ ಮೋಹಸ್ಯ ವಶಮೇಷ್ಯತಿ.
ಸುತಾಸ್ನೇಹೇನ ಸನ್ತಪ್ತೋ ಮೋಹಸ್ಯ ವಶಮೇಷ್ಯತಿ.
ವಿದೇಹರಾಜಃ king of Videha, ತಯಾ ವಿರಹಿತಮ್ without her, ಮಾಮ್ me, ದೃಷ್ಟ್ವಾ seeing, ಸುತಾಸ್ನೇಹೇನ out of love for his daughter, ಸನ್ತಪ್ತಃ distressed, ಮೋಹಸ್ಯ delusion's, ವಶಮ್ grip, ಏಷ್ಯತಿ he will be, ನೂನಮ್ surely.
If the king of Videha sees me without her, he will surely be distressed and will fall into a swoon for the love of his daughter.
ಅಥವಾ ನ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಪುರೀಂ ಭರತಪಾಲಿತಾಮ್৷৷3.62.15৷৷
ಸ್ವರ್ಗೋಪಿ ಸೀತಯಾ ಹೀನಶ್ಶೂನ್ಯ ಏವ ಮತೋ ಮಮ.
ಸ್ವರ್ಗೋಪಿ ಸೀತಯಾ ಹೀನಶ್ಶೂನ್ಯ ಏವ ಮತೋ ಮಮ.
ಅಥವಾ or else, ಭರತಪಾಲಿತಾಮ್ ruled by Bharata, ಪುರೀಮ್ city, ನ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ not go, ಸೀತಯಾ by Sita,ಮಮ for me, ಹೀನಃ empty, ಸ್ವರ್ಗೋಪಿ even heaven, ಶೂನ್ಯ empty, ಏವ too, ಮತಃ to me.
Or else, I will not go to the city ruled by Bharata. Without Sita even heaven will be empty for me.
ಮಾಮಿಹೋತ್ಸೃಜ್ಯ ಹಿ ವನೇ ಗಚ್ಛಾಯೋಧ್ಯಾಂ ಪುರೀಂ ಶುಭಾಮ್৷৷3.62.16৷৷
ನ ತ್ವಹಂ ತಾಂ ವಿನಾ ಸೀತಾಂ ಜೀವೇಯಂ ಹಿ ಕಥಞ್ಚನ.
ನ ತ್ವಹಂ ತಾಂ ವಿನಾ ಸೀತಾಂ ಜೀವೇಯಂ ಹಿ ಕಥಞ್ಚನ.
ಮಾಮ್ to me, ಇಹ here, ವನೇ in the woods, ಉತ್ಸೃಜ್ಯ deserting, ಶುಭಾಮ್ auspicious, ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪುರೀಮ್ to the city of Ayodhya, ಗಚ್ಛ you may go, ಅಹಂ ತು I also , ತಾಂ ಸೀತಾಂ ವಿನಾ without Sita, ಕಥಞ್ಚನ
indeed, ನ ಜೀವೇಯಂ ಹಿ will not live.
Go to the auspicious city of Ayodhya, leaving me here in the woods. I can never live without Sita.
ಗಾಢಮಾಶ್ಲಿಷ್ಯ ಭರತೋ ವಾಚ್ಯೋ ಮದ್ವಚನಾತ್ತ್ವಯಾ৷৷3.62.17৷৷
ಅನುಜ್ಞಾತೋಸಿ ರಾಮೇಣ ಪಾಲಯೇತಿ ವಸುನ್ಧರಾಮ್.
ಅನುಜ್ಞಾತೋಸಿ ರಾಮೇಣ ಪಾಲಯೇತಿ ವಸುನ್ಧರಾಮ್.
ಭರತಃ Bharata, ಗಾಢಮ್ tightly, ಆಶ್ಲಿಷ್ಯ embracing, ಮದ್ವಚನಾತ್ by my words, ತ್ವಯಾ by you, ವಾಚ್ಯಃ should be told, ವಸುನ್ಧರಾಮ್ earth, ಪಾಲಯೇತಿ may rule, ರಾಮೇಣ by Rama's, ಅನುಜ್ಞಾತಃ ordered, ಅಸಿ you are.
While embracing Bharata tightly, repeat my words, 'You are permitted by Rama to rule the earth.'
ಅಮ್ಬಾ ಚ ಮಮ ಕೈಕೇಯೀ ಸುಮಿತ್ರಾ ಚ ತ್ವಯಾ ವಿಭೋ৷৷3.62.18৷৷
ಕೌಸಲ್ಯಾ ಚ ಯಥಾನ್ಯಾಯಮಭಿವಾದ್ಯಾ ಮಮಾಜ್ಞಯಾ.
ರಕ್ಷಣೀಯಾ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಭವತಾ ಸೂಕ್ತಕಾರಿಣಾ৷৷3.62.19৷৷
ಕೌಸಲ್ಯಾ ಚ ಯಥಾನ್ಯಾಯಮಭಿವಾದ್ಯಾ ಮಮಾಜ್ಞಯಾ.
ರಕ್ಷಣೀಯಾ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಭವತಾ ಸೂಕ್ತಕಾರಿಣಾ৷৷3.62.19৷৷
ವಿಭೋ O Lord, ಮಮ my, ಅಮ್ಬಾ mother, ಕೈಕೇಯೀ Kaikeyi, ಸುಮಿತ್ರಾ ಚ and Sumitra, ಕೌಸಲ್ಯಾ ಚ Kausalya also, ತ್ವಯಾ by you, ಮಮ my, ಆಜ್ಞಯಾ by orders, ಯಥಾನ್ಯಾಯಮ್ duly, ಅಭಿವಾದ್ಯಾಃ offer obeisance, (ಸು)ಉಕ್ತಕಾರಿಣಾ who does as instructed, ಭವತಾ by you, ಪ್ರಯತ್ನೇನ by effort, ರಕ್ಷಣೀಯಾ: should be protected.
My mother Kaikeyi, Sumitra and Kausalya should also be offered due obeisance. You should protect them with great effort, carrying out my instructions.
ಸೀತಾಯಾಶ್ಚ ವಿನಾಶೋಯಂ ಮಮ ಚಾಮಿತ್ರಕರ್ಶನ.
ವಿಸ್ತರೇಣ ಜನನ್ಯಾ ಮೇ ವಿನಿವೇದ್ಯಸ್ತ್ವಯಾ ಭವೇತ್৷৷3.62.20৷৷
ವಿಸ್ತರೇಣ ಜನನ್ಯಾ ಮೇ ವಿನಿವೇದ್ಯಸ್ತ್ವಯಾ ಭವೇತ್৷৷3.62.20৷৷
ಅಮಿತ್ರಕರ್ಶನ subduer of enemy, ಸೀತಾಯಾಶ್ಚ Sita's, ಮಮ ಚ and of me, ಅಯಮ್ this, ವಿನಾಶಃ loss,
ತ್ವಯಾ by you, ಮೇ my, ಜನನ್ಯಾಃ mother, ವಿಸ್ತರೇಣ in detail, ವಿನಿವೇದ್ಯಃ make her know, ಭವೇತ್ you will.
O Lakshmana, subduer of the enemy! this loss of Sita and me should be explained in detail to my mother.
ಇತಿ ವಿಲಪತಿ ರಾಘವೇ ಸುದೀನೇ ವನಮುಪಗಮ್ಯ ತಯಾ ವಿನಾ ಸುಕೇಶ್ಯಾ.
ಭಯವಿಕಲಮುಖಸ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣೋಪಿ ವ್ಯಥಿತಮನಾ ಭೃಶಮಾತುರೋ ಬಭೂವ৷৷3.62.21৷৷
ಭಯವಿಕಲಮುಖಸ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣೋಪಿ ವ್ಯಥಿತಮನಾ ಭೃಶಮಾತುರೋ ಬಭೂವ৷৷3.62.21৷৷
ಸುದೀನೇ very piteous, ರಾಘವೇ when Rama, ವನಮ್ woods, ಉಪಗಮ್ಯ after reaching, ಸುಕೇಶ್ಯಾ by that lady of beautiful hair, ತಯಾ ವಿನಾ without her, ಇತಿ thus, ವಿಲಪತಿ was wailing, ಲಕ್ಷ್ಮಣೋಪಿ and Lakshmana too, ಭಯವಿಕಲಮುಖಃ face perturbed by fear, ವ್ಯಥಿತಮನಾಃ distressed mentally, ಭೃಶಮ್ exceedingly, ಆತುರಃ agitated, ಬಭೂವ became.
When Rama, devoid of Sita, the lady with beautiful hair, wailed piteously after reaching the forest, Lakshmana too, his face pale out of fear and mind dejected, felt extremely agitated.
ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಅರಣ್ಯಕಾಣ್ಡೇ ದ್ವಿಷಷ್ಟಿತಮಸ್ಸರ್ಗಃ৷৷
Thus ends the sixtysecond sarga of Aranyakanda of the holy Ramayana the first epic composed by sage Valmiki.