[Hanuman's grief over Sita's state.]
ப்ரஷஸ்ய து ப்ரஷஸ்தவ்யாஂ ஸீதாஂ தாஂ ஹரிபுங்கவஃ.
குணாபிராமஂ ராமஂ ச புநஷ்சிந்தாபரோபவத்৷৷5.16.1৷৷
ப்ரஷஸ்ய து ப்ரஷஸ்தவ்யாஂ ஸீதாஂ தாஂ ஹரிபுங்கவஃ.
குணாபிராமஂ ராமஂ ச புநஷ்சிந்தாபரோபவத்৷৷5.16.1৷৷
Sloka & Translation
ஹரிபுங்கவஃ monkey leader (Hanuman), ப்ரஷஸ்தவ்யாம் laudable lady, தாம் her, ஸீதாம் Sita, ப்ரஷஸ்ய admired, குணாபிராமம் embellished with virtues, ராமஂ ச and Rama, புநஃ again, சிந்தாபரஃ to lament, அபவத் began.
Hanuman, the bull among monkeys, admired the laudable Sita and the virtuous Rama and once again began to lament.
ஸ முஹூர்தமிவ த்யாத்வா பாஷ்பபர்யாகுலேக்ஷணஃ.
ஸீதாமாஷ்ரித்ய தேஜஸ்வீ ஹநூமாந்விலலாப ஹ৷৷5.16.2৷৷
ஸீதாமாஷ்ரித்ய தேஜஸ்வீ ஹநூமாந்விலலாப ஹ৷৷5.16.2৷৷
தேஜஸ்வீ sagacious, ஸஃ he, ஹநுமாந் Hanuman, முஹூர்தமிவ for a short while, த்யாத்வா after thinking, பாஷ்பபர்யாகுலேக்ஷணஃ eyes dimmed with tears, ஸீதாம் Sita, ஆஷ்ரித்ய at the plight of, விலலாப ஹ lamented.
Sagacious Hanuman, eyes dimmed with tears, thought for a short while on the plight of Sita and lamented
மாந்யா குருவிநீதஸ்ய லக்ஷ்மணஸ்ய குருப்ரியா.
யதி ஸீதாபி துஃகார்தா காலோ ஹி துரதிக்ரமஃ৷৷5.16.3৷৷
யதி ஸீதாபி துஃகார்தா காலோ ஹி துரதிக்ரமஃ৷৷5.16.3৷৷
குருவிநீதஸ்ய well-trained, லக்ஷ்மணஸ்ய Lakshmana's, மாந்யா worshipped, குருப்ரியா loved by elders, ஸீதாபி Sita too, துஃகார்தா யதி if she is also worried like this, காலஃ time, துரதிக்ரமஃ ஹி difficult to transgress.
"If Sita, who is worshipped by righteous Lakshmana and loved by Rama is tortured like this, it shows it is difficult to trangress the force of time.
ராமஸ்ய வ்யவஸாயஜ்ஞா லக்ஷ்மணஸ்ய ச தீமதஃ.
நாத்யர்தஂ க்ஷுப்யதே தேவீ கங்கேவ ஜலதாகமே৷৷5.16.4৷৷
நாத்யர்தஂ க்ஷுப்யதே தேவீ கங்கேவ ஜலதாகமே৷৷5.16.4৷৷
ராமஸ்ய Rama's, தீமதஃ prowess, லக்ஷ்மணஸ்ய ச and Lakshmana's, வ்யவஸாயஜ்ஞா might, தேவீ queen, ஜலதாகமே by seeing the clouds, கங்கேவ like Ganga, அத்யர்தம் exceedingly, ந க்ஷுப்யதே is not agitated.
"Just as river Ganga is not agitated by the rain-bearing clouds, this Sita is not perturbed as she is aware of the prowess of Rama and might of Lakshmana.
துல்யஷீலவயோவரித்தாஂ துல்யாபிஜநலக்ஷணாம்.
ராகவோர்ஹதி வைதேஹீஂ தஂ சேயமஸிதேக்ஷணா৷৷5.16.5৷৷
ராகவோர்ஹதி வைதேஹீஂ தஂ சேயமஸிதேக்ஷணா৷৷5.16.5৷৷
துல்யஷீலவயோவரித்தாம் perfect match in character, age and behaviour, துல்யாபிஜநலக்ஷணாம் perfect match in in birth and auspicious marks, வைதேஹீம் with Vaidehi, ராகவஃ Raghva, அர்ஹதி a right person, இயம் this lady, அஸிதேக்ஷணா black-eyed one, தம் him, அர்ஹதி deserves.
"Sri Rama matches Vaidehi perfectly in character, age, behaviour, birth and auspicious signs. She is aware that he is the right person for her. Rama deserves Vaidehi and this black-eyed lady deserves him."
தாஂ தரிஷ்ட்வா நவஹேமாபாஂ லோககாந்தாமிவ ஷ்ரியம்.
ஜகாம மநஸா ராமஂ வசநஂ சேதமப்ரவீத்৷৷5.16.6৷৷
ஜகாம மநஸா ராமஂ வசநஂ சேதமப்ரவீத்৷৷5.16.6৷৷
நவஹேமாபாம் a lady shining like the fresh gold, ஷ்ரியமிவ glory, லோககாந்தாம் dear to the whole world, தாம் her, தரிஷ்ட்வா on seeing, மநஸா mentally, ராமம் Rama, ஜகாம he reached, இதம் thise, வசநஂ ச words, அப்ரவீத் said.
On seeing her glowing like fresh gold resembling goddess Lakshmi who is dear to the
entire world, and thinking of Rama, Hanuman said:
அஸ்யா ஹேதோர்விஷாலாக்ஷ்யா ஹதோ வாலீ மஹாபலஃ.
ராவணப்ரதிமோ வீர்யே கபந்தஷ்ச நிபாதிதஃ৷৷5.16.7৷৷
ராவணப்ரதிமோ வீர்யே கபந்தஷ்ச நிபாதிதஃ৷৷5.16.7৷৷
விஷாலாக்ஷ்யாஃ large-eyed one, அஸ்யாஃ ஹேதோஃ for her sake, மஹாபலஃ powerful, வாலீ Vali, ஹதஃ was killed, வீர்யே in heroism, ராவணப்ரதிமஃ comparable to Ravana, கபந்தஷ்ச even Kabandha, நிபாதிதஃ is killed.
"It was for the sake of this large-eyed Sita that the powerful Vali and the heroic Kabandha who was equal to Ravana in heroism were killed.
விராதஷ்ச ஹதஃ ஸங்க்யே ராக்ஷஸோ பீமவிக்ரமஃ.
வநே ராமேண விக்ரம்ய மஹேந்த்ரேணேவ ஷம்பரஃ৷৷5.16.8৷৷
வநே ராமேண விக்ரம்ய மஹேந்த்ரேணேவ ஷம்பரஃ৷৷5.16.8৷৷
வநே in the forest, ஸங்க்யே in a war, ராமேண by Rama, விக்ரம்ய by advancing with valour, மஹேந்த்ரேண by Indra, ஷம்பரஃ Sambara , இவ like, பீமவிக்ரமஃ a hero of fearsome valour, விராதஃ Viradha, ஹதஃ slayed.
"Rama killed Viradha of fearsome valour in the forest like Sambara by Indra.
சதுர்தஷ ஸஹஸ்ராணி ரக்ஷஸாஂ பீமகர்மணாம்.
நிஹதாநி ஜநஸ்தாநே ஷரைரக்நிஷிகோபமைஃ৷৷5.16.9৷৷
நிஹதாநி ஜநஸ்தாநே ஷரைரக்நிஷிகோபமைஃ৷৷5.16.9৷৷
ஜநஸ்தாநே at Janasthana, அக்நிஷிகோபமைஃ equal to flames of fire, ஷரைஃ with arrows, பீமகர்மணாம் warriors of fierce valour, ரக்ஷஸாம் of demons, சதுர்தஷ fourteen, ஸஹஸ்ராணி thousand, நிஹதாநி were killed.
கரஷ்ச நிஹதஸங்க்யே த்ரிஷிராஷ்ச நிபாதிதஃ.
தூஷணஷ்ச மஹாதேஜா ராமேண விதிதாத்மநா৷৷5.16.10৷৷
தூஷணஷ்ச மஹாதேஜா ராமேண விதிதாத்மநா৷৷5.16.10৷৷
விதிதாத்மநா by one who knows the self, ராமேண by Rama, ஸங்க்யே in a battle, கரஷ்ச Khara, நிஹதஃ destroyed, த்ரிஷிராஷ்ச and Trisira, நிபாதிதஃ was killed, மஹாதேஜாஃ highly powerful, தூஷணஷ்ச Dooshana also.
"Ogres like Khara and Trisira and the powerful Dooshana were kileed in battle by Rama endowed with self-knowledge.
ஐஷ்வர்யஂ வாநராணாஂ ச துர்லபஂ வாலிபாலிதம்.
அஸ்யா நிமித்தே ஸுக்ரீவஃ ப்ராப்தவாந் லோகஸத்கரிதம்৷৷5.16.11৷৷
அஸ்யா நிமித்தே ஸுக்ரீவஃ ப்ராப்தவாந் லோகஸத்கரிதம்৷৷5.16.11৷৷
அஸ்யாஃ நிமித்தே on account of her, ஸுக்ரீவஃ Sugriva, வாலிபாலிதம் ruled by Vali, துர்லபம் difficult to obtain, லோகஸத்கரிதம் retained supremacy in the world, வாநராணாம் of vanaras, ஐஷ்வர்யம் prosperity, ப்ராப்தவாந் obtained.
On her account Sugriva obtained the coveted kingdom ruled by Vali which was a difficult proposition, and retained supremacy in the world.
ஸாகரஷ்ச மயா க்ராந்தஷ்ஷ்ரீமாந்நதநதீபதிஃ.
அஸ்யா ஹேதோர்விஷாலாக்ஷ்யாஃ புரீ சேயமவேக்ஷிதா৷৷5.16.12৷৷
அஸ்யா ஹேதோர்விஷாலாக்ஷ்யாஃ புரீ சேயமவேக்ஷிதா৷৷5.16.12৷৷
விஷாலாக்ஷ்யாஃ large-eyed lady, அஸ்யாஃ ஹேதோஃ on her account, மயா by me, நதநதீபதிஃ lord of rivers and rivulets, ஸாகரஷ்ச ocean also, க்ராந்தஃ crossed, இயம் this, புரீ ச and city, அவேக்ஷிதா surveyed.
"On account of the large-eyed Sita I ventured to cross the lord of rivers, the sea, and came to this city.
யதி ராமஃ ஸமுத்ராந்தாஂ மேதிநீஂ பரிவர்தயேத்.
அஸ்யாஃ கரிதே ஜகச்சாபி யுக்தமித்யேவ மே மதிஃ৷৷5.16.13৷৷
அஸ்யாஃ கரிதே ஜகச்சாபி யுக்தமித்யேவ மே மதிஃ৷৷5.16.13৷৷
ராமஃ Rama, அஸ்யாஃ கரிதே on account of her, ஸமுத்ராந்தாம் stretching to the ocean, மேதிநீம் land, ஜகச்சாபி or even the whole world, பரிவர்தயேத்யதி if he turns upside down, யுக்தமித்யேவ that is justified only, மே to me, மதிஃ strikes my mind.
"Even if Rama turns this land stretching to the ocean upside down or even the entire world on account of her, it is justifiable, according to me.
ராஜ்யஂ வா த்ரிஷு லோகேஷு ஸீதா வா ஜநகாத்மஜா.
த்ரைலோக்யராஜ்யஂ ஸகலஂ ஸீதாயா நாப்நுயாத்கலாம்৷৷5.16.14৷৷
த்ரைலோக்யராஜ்யஂ ஸகலஂ ஸீதாயா நாப்நுயாத்கலாம்৷৷5.16.14৷৷
த்ரிஷு in the three, லோகேஷு in worlds, ராஜ்யஂ வா or kingdom, ஜநகாத்மஜா Janaka's daughter, ஸீதா வா for Sita, ஸகலம் everything, த்ரைலோக்யராஜ்யம் all the three worlds, ஸீதாயாஃ or Sita's, கலாம் one sixteenth part, நாப்நுயாத் not equal.
"The sovereignty over the three worlds will weigh less than one sixteenth part of Janaka's daughter, Sita.
இயஂ ஸா தர்மஷீலஸ்ய மைதிலஸ்ய மஹாத்மநஃ.
ஸுதா ஜநகராஜஸ்ய ஸீதா பர்தரிதரிடவ்ரதா৷৷5.16.15৷৷
உத்திதா மேதிநீஂ பித்த்வா க்ஷேத்ரே ஹலமுகக்ஷதே.
பத்மரேணுநிபைஃ கீர்ணா ஷுபைஃ கேதாரபாம்ஸுபிஃ৷৷5.16.16৷৷
ஸுதா ஜநகராஜஸ்ய ஸீதா பர்தரிதரிடவ்ரதா৷৷5.16.15৷৷
உத்திதா மேதிநீஂ பித்த்வா க்ஷேத்ரே ஹலமுகக்ஷதே.
பத்மரேணுநிபைஃ கீர்ணா ஷுபைஃ கேதாரபாம்ஸுபிஃ৷৷5.16.16৷৷
இயம் this lady, க்ஷேத்ரே in the field, ஹலமுகக்ஷதே tilled by plough, பத்மரேணுநிபைஃ resembling the pollen dust of lotus, ஷுபைஃ by the auspicious, கேதாரபாம்ஸுபிஃ with dust particles of paddy, கீர்ணா covered, மேதிநீம் land, பித்த்வா breaking, உத்திதா risen up, தர்மஷீலஸ்ய of the righteous, மஹாத்மநஃ great self, மைதிலஸ்ய of Mithila, ஜநகராஜஸ்ய king Janaka's, ஸுதா daughter, பர்தரிதரிடவ்ரதா a lady of unswerving devotion to her husband, ஸா that, ஸீதா Sita.
She had risen from the land when tilled by the plough and was covered with auspicious paddy dust resembling the pollen grains of lotuses, this daughter of
Janaka, the great righteous ruler of Mithila, This lady with unswerving devotion to her husband.
விக்ராந்தஸ்யார்யஷீலஸ்ய ஸஂயுகேஷ்ந்விவர்திநஃ.
ஸ்நுஷா தஷரதஸ்யைஷா ஜ்யேஷ்டா ராஜ்ஞோ யஷஸ்விநீ৷৷5.16.17৷৷
ஸ்நுஷா தஷரதஸ்யைஷா ஜ்யேஷ்டா ராஜ்ஞோ யஷஸ்விநீ৷৷5.16.17৷৷
விக்ராந்தஸ்ய of the valiant, ஆர்யஷீலஸ்ய of a man of noble conduct, ஸஂயுகேஷு in battles, அநிவர்திநஃ of a person who never returned, ராஜ்ஞஃ king's, தஷரதஸ்ய Dasaratha's, யஷஷ்விநீ celebrated lady, ஜ்யேஷ்டா eldest, ஸ்நுஷா daughter-in law, ஏஷா she is.
"This celebrated lady is the eldest daughter-in-law of the noble, valiant king Dasaratha who never returned from the battle-ground without being victorious.
தர்மஜ்ஞஸ்ய கரிதஜ்ஞஸ்ய ராமஸ்ய விதிதாத்மநஃ.
இயஂ ஸா தயிதா பார்யா ராக்ஷஸீவஷமாகதா৷৷5.16.18৷৷
இயஂ ஸா தயிதா பார்யா ராக்ஷஸீவஷமாகதா৷৷5.16.18৷৷
தர்மஜ்ஞஸ்ய who is righteous, கரிதஜ்ஞஸ்ய of the grateful, விதிதாத்மநஃ of one armed with self-knowledge, ராமஸ்ய Rama's, தயிதா dear, பார்யா wife, இயம் she is, ராக்ஷஸீவஷம் under the control of the demonesses, ஆகதா has fallen.
"She is the loving wife of the righteous, grateful, wise and self-realised Rama. She has fallen into the hands of these she-demons.
ஸர்வாந் போகாந்பரித்யஜ்ய பர்தரிஸ்நேஹபலாத்கரிதா.
அசிந்தயித்வா துஃகாநி ப்ரவிஷ்டா நிர்ஜநஂ வநம்৷৷5.16.19৷৷
ஸஂதுஷ்டா பலமூலேந பர்தரிஷுஷ்ரூஷணே ரதா.
யா பராஂ பஜதே ப்ரீதிஂ வநேபி பவநே யதா৷৷5.16.20৷৷
ஸேயஂ கநகவர்ணாங்கீ நித்யஂ ஸுஸ்மிதபாஷிணீ.
ஸஹதே யாதநாமேதாமநர்தாநாமபாகிநீ৷৷5.16.21৷৷
அசிந்தயித்வா துஃகாநி ப்ரவிஷ்டா நிர்ஜநஂ வநம்৷৷5.16.19৷৷
ஸஂதுஷ்டா பலமூலேந பர்தரிஷுஷ்ரூஷணே ரதா.
யா பராஂ பஜதே ப்ரீதிஂ வநேபி பவநே யதா৷৷5.16.20৷৷
ஸேயஂ கநகவர்ணாங்கீ நித்யஂ ஸுஸ்மிதபாஷிணீ.
ஸஹதே யாதநாமேதாமநர்தாநாமபாகிநீ৷৷5.16.21৷৷
யா she who, ஸர்வாந் all kinds, போகாந் luxuries, பரித்யஜ்ய given up, பர்தரிஸ்நேஹபலாத்கரிதா inspired by immense love towards her husband, துஃகாநி sorrows, அசிந்தயித்வா not caring for, நிர்ஜநம் desolate, வநம் woods, ப்ரவிஷ்டா entered, பலமூலேந by fruits and roots, ஸஂதுஷ்டா contented, பர்தரிஷுஷ்ரூஷணே by serving her husband, ரதா engaged, வநேபி even in the woods, பவநே யதா as if she lived in the palace, பராம் supreme, ப்ரீதிம் happiness, பஜதே she experiences, கநகவர்ணாங்கீ a lady of golden complexion, அநர்தாநாம் of calamities, அபாகிநீ a lady who had not experienced earlier, ஸா இயம் this lady, ஏதாம் such, யாதநாம் torture, ஸஹதே tolerating.
"On account of her immense love towards her husband she has given up all kinds of luxuries, not caring for suffering. She was satisfied with fruits and roots in the desolate forest. Engaged in serving her husband, she experienced utmost joy as in her own palace. A lady of golden complexion who had not experienced suffering earlier is subjected to sorrow and is tolerating calamities in this way
இமாஂ து ஷீலஸம்பந்நாஂ த்ரஷ்டுமர்ஹதி ராகவஃ.
ராவணேந ப்ரமதிதாஂ ப்ரபாமிவ பிபாஸிதஃ৷৷5.16.22৷৷
ராவணேந ப்ரமதிதாஂ ப்ரபாமிவ பிபாஸிதஃ৷৷5.16.22৷৷
ராகவஃ Raghava, ஷீலஸம்பந்நாம் a highly virtuous lady, ராவணேந by Ravana, ப்ரமதிதாம் tormented, இமாம் her, பிபாஸிதஃ a thirsty man, ப்ரபாமிவ like the source of water, த்ரஷ்டும் to see, அர்ஹதி he deserves.
"Rama deserves to see her.Just as a thirsty man longs for the source of water, Rama pines for this highly virtuous lady who is tormented by Ravana.
அஸ்யா நூநஂ புநர்லாபாத்ராகவஃ ப்ரீதிமேஷ்யதி.
ராஜா ராஜ்யபரிப்ரஷ்டஃ புநஃ ப்ராப்யேவ மேதிநீம்৷৷5.16.23৷৷
ராஜா ராஜ்யபரிப்ரஷ்டஃ புநஃ ப்ராப்யேவ மேதிநீம்৷৷5.16.23৷৷
ராகவஃ Raghava, புநஃ again, அஸ்யாஃ her, லாபாத் by finding her, ராஜ்யபரிப்ரஷ்டஃ exiled from the kingdom, ராஜா king, மேதிநீம் land, புநஃ again, ப்ராப்யேவ as if gained back, நூநம் surely, ப்ரீதிம் happiness, ஏஷ்யதி he will get.
"Just as a king who had lost his kingdom feels happy on regaining it, surely Raghava will feel exhilarated when he gets her back.
காமபோகைஃ பரித்யக்தா ஹீநா பந்துஜநேந ச.
தாரயத்யாத்மநோ தேஹஂ தத்ஸமாகமகாங்க்ஷிணீ৷৷5.16.24৷৷
தாரயத்யாத்மநோ தேஹஂ தத்ஸமாகமகாங்க்ஷிணீ৷৷5.16.24৷৷
காமபோகைஃ with sensual pleasures, பரித்யக்தா deprived, பந்துஜநேந ச and also with relatives, ஹீநா she is separated, தத்ஸமாகமகாங்க்ஷிணீ one who is eagerly waiting to meet them, தேஹம் body, தாரயதி she is holding.
Deprived of all sensual pleasures, and separated from her relatives, she is surviving with the hope of meeting them.
நைஷா பஷ்யதி ராக்ஷஸ்யோ நேமாந்புஷ்பபலத்ருமாந்.
ஏகஸ்தஹரிதயா நூநஂ ராமமேவாநுபஷ்யதி৷৷5.16.25৷৷
ஏகஸ்தஹரிதயா நூநஂ ராமமேவாநுபஷ்யதி৷৷5.16.25৷৷
ஏஷா this lady, ராக்ஷஸ்யஃ at the she-demons, ந பஷ்யதி she is not looking, இமாந் these, புஷ்பபலத்ருமாந் trees full of flowers and fruits, ந not seeing, ஏகஸ்தஹரிதயா with single-minded attention, ராமமேவ only Rama, அநுபஷ்யதி thinking, நூநம் surely.
She is looking at neither the she-demons nor these trees full of flowers and fruits. She is surely thinking of Rama with a single-minded attention.
பர்தா நாம பரஂ நார்யா பூஷணஂ பூஷணாதபி.
ஏஷா து ரஹிதா தேந பூஷணார்ஹா ந ஷோபதே৷৷5.16.26৷৷
ஏஷா து ரஹிதா தேந பூஷணார்ஹா ந ஷோபதே৷৷5.16.26৷৷
பர்தா நாம husband, indeed, நார்யாஃ for a lady, பூஷணாதபி more than ornaments, பரம் supreme, பூஷணம் ornament, பூஷணார்ஹா who though deserve ornaments, ஏஷா து she on her part, தேந with him, ரஹிதா separated, ந ஷோபதே does not look nice
"Indeed, the husband is the greatest ornament for a married woman. Hence though deserving adornment she does not like it, bereft of her husband who is her only
ornament.
துஷ்கரஂ குருதே ராமோ ஹீநோ யதநயா ப்ரபுஃ.
தாரயத்யாத்மநோ தேஹஂ ந துஃகேநாவஸீததி৷৷5.16.27৷৷
தாரயத்யாத்மநோ தேஹஂ ந துஃகேநாவஸீததி৷৷5.16.27৷৷
ராமஃ Rama, அநயா with her, ஹீநஃ separated, ஆத்மநஃ his own, தேஹம் body, தாரயதி இதி யத் sustains like, துஃகேந with sorrow, நாவஸீததி இதி யத் that he is not despondent, ப்ரபுஃ lord, துஷ்கரம் difficult task, குருதே performs.
"Lord Rama indeed performs a difficult task in surviving without her. That he is not feeling despondent is a wonder.
இமாமஸிதகேஷாந்தாஂ ஷதபத்ரநிபேக்ஷணாம்.
ஸுகார்ஹாஂ துஃகிதாஂ தரிஷ்ட்வா மமாபி வ்யதிதஂ மநஃ৷৷5.16.28৷৷
ஸுகார்ஹாஂ துஃகிதாஂ தரிஷ்ட்வா மமாபி வ்யதிதஂ மநஃ৷৷5.16.28৷৷
அஸிதகேஷாந்தாம் one who has dark hair, ஷதபத்ரநிபேக்ஷணாம் endowed with eyes resembling a hundred-petalled lotus, ஸுகார்ஹாம் she deserves to be happy, இமாம் her, துஃகிதாம் sorrowful lady, தரிஷ்ட்வா on seeing, மம my, மநஃ அபி mind also, வ்யதிதம் is worried.
Sita who is endowed with beautiful dark hair and eyes like a hundred-petalled lotus, who deserves to be happy is in sorrow. I grieve to see her in this state.
க்ஷதிக்ஷமா புஷ்கரஸந்நிபாக்ஷீ யா ரக்ஷிதா ராகவலக்ஷ்மணாப்யாம்.
ஸா ராக்ஷஸீபிர்விகரிதேக்ஷணாபிஃ ஸஂரக்ஷ்யதே ஸம்ப்ரதி வரிக்ஷமூலே৷৷5.16.29৷৷
ஸா ராக்ஷஸீபிர்விகரிதேக்ஷணாபிஃ ஸஂரக்ஷ்யதே ஸம்ப்ரதி வரிக்ஷமூலே৷৷5.16.29৷৷
க்ஷிதிக்ஷமா tolerant like the earth, புஷ்கரஸந்நிபாக்ஷீ lotus-eyed lady, யா she who, ராகவலக்ஷ்மணாப்யாம் both by Raghava and Lakshmana, ரக்ஷிதா was protected, ஸா that lady, விகரிதேக்ஷணாபிஃ by women who have hideous appearance, ராக்ஷஸீபிஃ by ogresses, ஸம்ப்ரதி presently, வரிக்ஷமூலே under a tree, ஸஂரக்ஷ்யதே she is guarded.
She who has beautiful eyes like lotus petals, was protected by the arms of both Rama and Lakshmna, who is tolerant like the earth and is guarded by the female demons of
hideous appearance under a tree.
ஹிமஹதநலிநீவ நஷ்டஷோபா வ்யஸநபரம்பரயா நிபீட்யமாநா.
ஸஹசரரஹிதேவ சக்ரவாகீ ஜநகஸுதா கரிபணாஂ தஷாஂ ப்ரபந்நா৷৷5.16.30৷৷
ஸஹசரரஹிதேவ சக்ரவாகீ ஜநகஸுதா கரிபணாஂ தஷாஂ ப்ரபந்நா৷৷5.16.30৷৷
ஹிமஹதநலிநீவ like the lotus afflicted by snow, நஷ்டஷோபா devoid of charm, வ்யஸநபரம்பரயா by continuous experience of sorrow, நிபீட்யமாநா afflicted, ஜநகஸுதா daughter of Janaka, ஸஹசர ரஹிதா away from her companion, சக்ரவாகீவ like the female Chakravaka, கரிபணாம் pitiable, தஷாம் state, ப்ரபந்நா has landed.
"Deprived of her charm, she resembles a lotus-creeper blasted by frost. This daughter of Janaka has reached a pitiable condition afflicted by series of calamities. She resembles a famale Chakravaka separated from her mate.
அஸ்யா ஹி புஷ்பாவநதாக்ரஷாகாஃ ஷோகஂ தரிடஂ வை ஜநயந்த்யஷோகாஃ.
ஹிமவ்யபாயேந ச ஷீதரஷ்மி ரப்யுத்திதோ நைகஸஹஸ்ரரஷ்மி:৷৷5.16.31৷৷
ஹிமவ்யபாயேந ச ஷீதரஷ்மி ரப்யுத்திதோ நைகஸஹஸ்ரரஷ்மி:৷৷5.16.31৷৷
புஷ்பாவநதாக்ரஷாகாஃ with topmost branches bent down by the heaviness of blossoms, அஷோகாஃ Ashoka trees, அஸ்யாஃ her, தரிடம் firmly, ஷோகம் sorrow, ஜநயந்தி are creating, ஹிமவ்யபாயேந by the onset of spring, அப்யுத்திதஃ risen, நைகஸஹஸ்ரரஷ்மி: thousand-rayed (Sun), ஷீதரஷ்மி: ச the Moon.
"The top branches of Ashoka trees bent down with blossoms and the Moon rising with thousands of cool rays at the end of winter (when spring sets in) beholding which she should be delighted intensfy her sorrow."
இத்யேவமர்தஂ கபிரந்வவேக்ஷ்ய ஸீதேயமித்யேவ நிவிஷ்டபுத்தி:.
ஸஂஷ்ரித்ய தஸ்மிந்நிஷஸாத வரிக்ஷே பலீ ஹரீணாமரிஷபஸ்தரஸ்வீ৷৷5.16.32৷৷
ஸஂஷ்ரித்ய தஸ்மிந்நிஷஸாத வரிக்ஷே பலீ ஹரீணாமரிஷபஸ்தரஸ்வீ৷৷5.16.32৷৷
பலீ strong, ஹரீணாம் of monkeys, றஷபஃ bull, தரஸ்வீ swift-footed, கபிஃ monkey, இத்யேவம் in this way, அர்தம் his object, அந்வவேக்ஷ்ய after considering, இயம் this, ஸீதா is Sita, இத்யேவ thus only, நிவிஷ்டபுத்தி: reflecting in his mind, தஸ்மிந் on that, வரிக்ஷே tree, ஸஂஷ்ரித்ய taken refuge,
நிஷஸாத sat.
Hanuman, the swift-footed bull among monkeys, on his part waiting on the Simsupa tree thus reflecting concluded in his mind that she was Sita.
இத்யார்ஷே ஷ்ரீமத்ராமாயணே வால்மீகீய ஆதிகாவ்யே ஸுந்தரகாண்டே ஷோடஷஸ்ஸர்கஃ.
Thus ends the sixteenth sarga of Sundarakanda of the holy Ramayana, the first epic composed by sage Valmiki.