[Sita further appeals to Hanuman]
മണിം ദത്ത്വാ തതഃ സീതാ ഹനൂമന്തമഥാബ്രവീത്.
അഭിജ്ഞാനമഭിജ്ഞാതമേതദ്രാമസ്യ തത്ത്വതഃ৷৷5.39.1৷৷
മണിം ദത്ത്വാ തതഃ സീതാ ഹനൂമന്തമഥാബ്രവീത്.
അഭിജ്ഞാനമഭിജ്ഞാതമേതദ്രാമസ്യ തത്ത്വതഃ৷৷5.39.1৷৷
Sloka & Translation
സീതാ Sita, മണിം Jewel, ദത്ത്വാ having given, തതഃ that way, ഹനൂമന്തമ് to Hanuman, അബ്രവീത് said, ഏതത് this, രാമസ്യ to Rama, അഭിജ്ഞാത known, തത്ത്വതഃ truly, അഭിജ്ഞാനമ് signet.
Sita gave the jewel to Hanuman and said, "This signet ornament is known to Rama very well".
മണിം തു ദൃഷ്ട്വാ രാമോ വൈ ത്രയാണാം സംസ്മരിഷ്യതി.
വീരോ ജനന്യാ മമ ച രാജ്ഞോ ദശരഥസ്യ ച৷৷5.39.2৷৷
വീരോ ജനന്യാ മമ ച രാജ്ഞോ ദശരഥസ്യ ച৷৷5.39.2৷৷
മണിമ് jewel, ദൃഷ്ട്വാ after seeing, രാമഃ Rama, ത്രയാണാമ് of three of us, ജനന്യാഃ of the mother, മമ ച me and, രാജ്ഞഃ king, ദശരഥസ്യ ച Dasaratha and, സംസ്മരിഷ്യതി will recall.
"Seeing this jewel,Rama will recall three of us, my mother, myself and the king Dasaratha" (as this was given by her mother at her marriage.)
സ ഭൂയസ്ത്വം സമുത്സാഹേ ചോദിതോ ഹരിസത്തമ.
അസ്മിന്കാര്യസമാരമ്ഭേ പ്രചിന്തയ യദുത്തരമ്৷৷5.39.3৷৷
അസ്മിന്കാര്യസമാരമ്ഭേ പ്രചിന്തയ യദുത്തരമ്৷৷5.39.3৷৷
ഹരിസത്തമ great Hanuman, സഃ such Rama, ത്വമ് you, ഭൂയഃ again, സമുത്സാഹചോദിതഃ prompted by enthusiasm, അസ്മിന് in this, കാര്യസമാരമ്ഭേ in this effort, യത് that, ഉത്തരമ് now, പ്രചിന്തയ think over.
"Great Hanuman! you are enthused now. You may think over the future course of action.
ത്വമസ്മിന്കാര്യനിര്യോഗേ പ്രമാണം ഹരിസത്തമ.
ഹനുമന്യത്നമാസ്ഥായ ദുഃഖക്ഷയകരോ ഭവ৷৷5.39.4৷৷
തസ്യ ചിന്തയതോ യത്നോ ദുഃഖക്ഷയകരോ ഭവേത്.
ഹനുമന്യത്നമാസ്ഥായ ദുഃഖക്ഷയകരോ ഭവ৷৷5.39.4৷৷
തസ്യ ചിന്തയതോ യത്നോ ദുഃഖക്ഷയകരോ ഭവേത്.
ഹരിസത്തമ O best of monkeys, അസ്മിന് in this, കാര്യനിര്യോഗേ in carrying out this task, ത്വമ് you, പ്രമാണമ് are responsible, ഹനുമാന് Hanuman, യത്നമ് initiative, ആസ്ഥായ after making, ദുഃഖക്ഷയകരഃ reducer of suffering, ഭവ you are, തസ്യ for him, ചിന്തയതഃ thinking, യത്നഃ effort, ദുഃഖക്ഷയകരഃ reducer of grief, ഭവേത് become.
"O best of monkeys! it is your responsibility to carry out this task. O Hanuman! think carefully of that. Take the initiative to reduce my suffering. I am confident that you can do it."
സ തഥേതി പ്രതിജ്ഞായ മാരുതിര്ഭീമവിക്രമഃ৷৷5.39.5৷৷
ശിരസാ വന്ധ്യ വൈദേഹീം ഗമനായോപചക്രമേ.
ശിരസാ വന്ധ്യ വൈദേഹീം ഗമനായോപചക്രമേ.
ഭീമവിക്രമഃ possessed with fierceful valour, സഃ മാരുതിഃ that Maruti, തഥേതി so be it, പ്രതിജ്ഞായ promised, വൈദേഹീമ് to Vaidehi, ശിരസാ with his head, വന്ധ്യ having offered salutation, ഗമനായ to depart, ഉപചക്രമേ started.
Hanuman possessed with fierce valour said to Vaidehi, 'so be it' and bowed his head, and offered salutations before he departed.
ജ്ഞാത്വാ സമ്പ്രസ്ഥിതം ദേവീ വാനരം മാരുതാത്മജമ്৷৷5.39.6৷৷
ബാഷ്പഗദ്ഗദയാ വാചാ മൈഥിലീ വാക്യമബ്രവീത്.
ബാഷ്പഗദ്ഗദയാ വാചാ മൈഥിലീ വാക്യമബ്രവീത്.
ദേവീ noble lady, മൈഥിലീ Mythili, മാരുതാത്മജമ് Maruti's son, വാനരമ് vanara, സമ്പ്രസ്ഥിതമ് who had started, ജ്ഞാത്വാ having realised, ബാഷ്പഗദ്ഗദയാ with voice choked with tears, വാചാ with speech, വാക്യമ് these words, അബ്രവീത് said.
The noble lady, Sita, having been fully convinced about Hanuman and realising that he is about to start, her voice was choked with tears. She said these words:
കുശലം ഹനുമന്ബ്രൂയാഃ സഹിതൌ രാമലക്ഷ്മണൌ৷৷5.39.7৷৷
സുഗ്രീവം ച സഹാമാത്യം വൃദ്ധാന് സര്വാംശ്ച വാനരാന്.
ബ്രൂയാസ്ത്വം വാനരശ്രേഷ്ഠ കുശലം ധര്മസംഹിതമ്৷৷5.39.8৷৷
സുഗ്രീവം ച സഹാമാത്യം വൃദ്ധാന് സര്വാംശ്ച വാനരാന്.
ബ്രൂയാസ്ത്വം വാനരശ്രേഷ്ഠ കുശലം ധര്മസംഹിതമ്৷৷5.39.8৷৷
വാനരശ്രേഷ്ഠഃ O great vanara, ഹനുമന് O Hanuman, സഹിതൌ both, രാമലക്ഷ്മണൌ Rama and Lakshmana, കുശലമ് welfare, ബ്രൂയാഃ you may communicate, സഹാമാത്യമ് along with his ministers, സുഗ്രീവം ച and Sugriva, വൃദ്ധാന് elders, സര്വാന് all, വാനരാന് vanaras, ത്വമ് you, ധര്മസംഹിതമ് righteous manner, കുശലമ് welfare, ബ്രൂയാഃ you may communicate
"O Hanuman the great! communicate my welfare to both Rama and Lakshmana, to Sugriva, his ministers, elderly vanaras in righteous order.
യഥാ സ ച മഹാബാഹുര്മാം താരയതി രാഘവഃ.
അസ്മാദ്ധുഃഖാമ്ബുസംരോധാത്ത്വം സമാധാതുമര്ഹസി৷৷5.39.9৷৷
അസ്മാദ്ധുഃഖാമ്ബുസംരോധാത്ത്വം സമാധാതുമര്ഹസി৷৷5.39.9৷৷
മഹാബാഹുഃ strong-armed, സഃ രാഘവഃ that Rama, അസ്മാത് from this, ദുഃഖാമ്ബുസംരോധാത് relieve me from this ocean of grief, യഥാ that way, താരയതി he helps me to cross, ത്വമ് you, സമാധാതുമ് to pacify, അര്ഹസി you may.
"You must pacify the strong-armed Rama in a manner by which he will help me to cross the ocean of grief and rlieve me.
ജീവന്തീം മാം യഥാ രാമഃ സമ്ഭാവയതി കീര്തിമാന്.
തത്തഥാ ഹനുമന്വാച്യം വാചാ ധര്മമവാപ്നുഹി৷৷5.39.10৷৷
തത്തഥാ ഹനുമന്വാച്യം വാചാ ധര്മമവാപ്നുഹി৷৷5.39.10৷৷
ഹനുമാന് Hanuman, കീര്തിമാന് illustrious one, രാമഃ Rama, മാമ് me, ജീവന്തീമ് while I am alove, യഥാ in such way, സമ്ഭാവയതി will take me, തത് that, തഥാ that way, വാച്യമ് words, വാചാ tell, ധര്മമ് righteous, അവാപ്നുഹി you will acquire.
"Let the illustrious Rama take me alive. Help me with your (persuasive) words and you will acquire merit.
നിത്യമുത്സാഹയുക്താശ്ച വാചശ്രുത്വാ ത്വയേരിതാഃ.
വര്ധിഷ്യതേ ദാശരഥേഃ പൌരുഷം മദവാപ്തയേ৷৷5.39.11৷৷
വര്ധിഷ്യതേ ദാശരഥേഃ പൌരുഷം മദവാപ്തയേ৷৷5.39.11৷৷
ത്വയാ you, ഈരിതാഃ spoken, ഉത്സാഹയുക്താഃ full of determination for action, വാചഃ words, നിത്യമ് ever, ശ്രുത്വാ after hearing, മദവാപ്തയേ for acquiring me, ദാശരഥേഃ son of Dasaratha, പൌരുഷമ് manliness, വര്ധിഷ്യതേ will increase.
"On hearing your ever spirited words his manliness to get me back will be charged.
മത്സന്ദേശയുതാ വാചസ്ത്വത്തശ്ശ്രുത്വാ ച രാഘവഃ.
പരാക്രമവിധിം വീരോ വിധിവത്സംവിധാസ്യതി৷৷5.39.12৷৷
പരാക്രമവിധിം വീരോ വിധിവത്സംവിധാസ്യതി৷৷5.39.12৷৷
വീരഃ hero, രാഘവഃ Rama, ത്വത്തഃ from you, മത്സന്ദേശയുതാഃ with repetition of my message, വാചഃ words, ശ്രുത്വാ after hearing, വിധിവത് arrange duly, പരാക്രമവിധമ് following his valour, സംവിധാസ്യതി will make efforts.
സീതായാ വചനം ശ്രുത്വാ ഹനുമാന്മാരുതാത്മജഃ.
ശിരസ്യഞ്ജലിമാധായ വാക്യമുത്തരമബ്രവീത്৷৷5.39.13৷৷
ശിരസ്യഞ്ജലിമാധായ വാക്യമുത്തരമബ്രവീത്৷৷5.39.13৷৷
മാരുതാത്മജഃ son of Maruta, ഹനുമാന് Hanuman, സീതായാഃ Sita's, വചനമ് words, ശ്രുത്വാ after listening, ശിരസി on his head, അഞ്ജലിമ് folded palms, ആധായ placed, ഉത്തരമ് replied, വാക്യമ് these words, അബ്രവീത് said.
"Having heard Sita's words, Hanuman, son of Maruta, placed his folded palms over his head in reverence and replied:
ക്ഷിപ്രമേഷ്യതി കാകുത്സ്ഥോ ഹാര്യൃക്ഷപ്രവരൈര്വൃതഃ.
യസ്തേ യുധി വിജിത്യാരീന്ശോകം വ്യപനയിഷ്യതി৷৷5.39.14৷৷
യസ്തേ യുധി വിജിത്യാരീന്ശോകം വ്യപനയിഷ്യതി৷৷5.39.14৷৷
കാകുത്സ്ഥ: Kakutstha, ഹര്യൃക്ഷപ്രവരൈഃ with vanaras and bears, ക്ഷിപ്രമ് at once, ഏഷ്യതി he will hasten, യഃ he, യുധി in war, അരീന് enemies, വിജിത്യ winning over, തേ your, ശോകമ് grief, വ്യപനയിഷ്യതി will relieve.
"Kakutstha Rama, accompanied by vanaras and bears will reach here soon and conquer the enemies in war and relieve your grief.
ന ഹി പശ്യാമി മര്ത്യേഷു നാസുരേഷു സുരേഷു വാ.
യസ്തസ്യ ക്ഷിപതോ ബാണാന്സ്ഥാതുമുത്സഹതേഗ്രതഃ৷৷5.39.15৷৷
യസ്തസ്യ ക്ഷിപതോ ബാണാന്സ്ഥാതുമുത്സഹതേഗ്രതഃ৷৷5.39.15৷৷
യഃ when he, ബാണാന് arrows, ക്ഷിപതഃ while he releases, തസ്യ his, അഗ്രതഃ in front, സ്ഥാതുമ് to stand, ഉത്സഹതേ will have, മര്ത്യേഷു among humans, നാസുരേഷു or among demons, സുരേഷു വാ or among gods, ന ഹി പശ്യാമി I do not see.
"I do not see any one among humans or demons or even among gods who can face his arrows when released.
അപ്യര്കമപി പര്ജന്യമപി വൈവസ്വതം യമമ്.
സ ഹി സോഢും രണേ ശക്തസ്തവ ഹേതോര്വിശേഷതഃ৷৷5.39.16৷৷
സ ഹി സോഢും രണേ ശക്തസ്തവ ഹേതോര്വിശേഷതഃ৷৷5.39.16৷৷
സഃ he, രണേ in war, അര്കമപി even the Sun, പര്ജന്യമപി or the rain-god, വൈവസ്വതമ് son of the Sun, യമമ് Yama the lord of death, സോഢുമ് to hear, ശക്തഃ capable, തവ ഹേതോഃ for you, വിശേഷതഃ specially.
"Indeed, Rama is capable of conquering even the Sun-god, or the rain-god or Yama (the son of the Sun) specially for your sake.
സ ഹി സാഗരപര്യന്താം മഹീം ശാസിതുമീഹതി.
ത്വന്നിമിത്തോ ഹി രാമസ്യ ജയോ ജനകനന്ദിനി৷৷5.39.17৷৷
ത്വന്നിമിത്തോ ഹി രാമസ്യ ജയോ ജനകനന്ദിനി৷৷5.39.17৷৷
സഃ he, സാഗരപര്യന്താമ് surrounded by the entire ocean, മഹീമ് earth, ശാസിതുമ് to rule, അര്ഹതി ഹി is fit, ജനകനന്ദിനി O Janaka's delight, രാമസ്യ Rama's, ജയഃ victory, ത്വന്നിമിത്തോ ഹി for your sake only.
"Rama is fit to rule the entire earth surrounded by the ocean. O delight of Janaka! he will succeed in serving your cause."
തസ്യ തദ്വചനം ശ്രുത്വാ സമ്യക്സത്യം സുഭാഷിതമ്.
ജാനകീ ബഹുമേനേഥ വചനം ചേദമബ്രവീത്৷৷5.39.18৷৷
ജാനകീ ബഹുമേനേഥ വചനം ചേദമബ്രവീത്৷৷5.39.18৷৷
ജാനകീ Janaki, തസ്യ his, സത്യമ് truth, സമ്യക് proper, സുഭാഷിതമ് good words, തത് that, വചനമ് words, ശ്രുത്വാ on hearing, ബഹുമേനേ held in great esteem, അഥ then, ഇദമ് thus, വചനം ച and the word, അബ്രവീത് said.
On hearing the truthful, proper, pleasing words by Hanuman whom she held in great esteem, Sita said this:
തതസ്തം പ്രസ്ഥിതം സീതാ വീക്ഷമാണാ പുനഃ പുനഃ.
ഭര്തൃസ്നേഹാന്വിതം വാക്യം സൌഹാര്ദാദനുമാനയത്৷৷5.39.19৷৷
ഭര്തൃസ്നേഹാന്വിതം വാക്യം സൌഹാര്ദാദനുമാനയത്৷৷5.39.19৷৷
തതഃ then, സീതാ Sita, പ്രസ്ഥിതമ് ready to start, തമ് him, പുനഃ പുനഃ again and again, വീക്ഷമാണാ looking at, ഭര്തൃസ്നേഹാന്വിതമ് conveying her love to Rama, വാക്യമ് word, സൌഹാര്ദാത് good-hearted, അനുമാനയത് she made him understand.
Sita again and again looked at Hanuman who was about to start. She made him understand her words conveying her love for Rama.
യദി വാ മന്യസേ വീര വസൈകാഹമരിന്ദമ.
കസ്മിംശ്ചിത്സംവൃതേ ദേശേ വിശ്രാന്തഃശ്വോ ഗമിഷ്യസി৷৷5.39.20৷৷
കസ്മിംശ്ചിത്സംവൃതേ ദേശേ വിശ്രാന്തഃശ്വോ ഗമിഷ്യസി৷৷5.39.20৷৷
അരിന്ദമ O destroyer of enemies, വീര hero, മന്യസേ യദി if you think so, കസ്മിംശ്ചിത് some where, സംവൃതേ in a closed space, ദേശേ in location, ഏകാഹമ് for one day, വസ you may stay, വിശ്രാന്തഃ rest, ശ്വഃ tomorrow, ഗമിഷ്യസി you may go.
"O destroyer of enemies! if you think of halting for a day you may do so in a solitary location and leave tomorrow.
മമ ചേദല്പഭാഗ്യായാ സാന്നിധ്യാത്തവ വാനര.
അസ്യ ശോകസ്യ മഹതോ മുഹൂര്തം മോക്ഷണം ഭവേത്৷৷5.39.21৷৷
അസ്യ ശോകസ്യ മഹതോ മുഹൂര്തം മോക്ഷണം ഭവേത്৷৷5.39.21৷৷
വാനര vanara, തവ your, സാന്നിധ്യാത് by the presence, അല്പഭാഗ്യായാഃ of an unfortunate woman, മമ to me, മഹതഃ great, അസ്യ ശോകസ്യ from the suffering, മുഹൂര്തമ് for a short while, മോക്ഷണമ് relief, ഭവേത് ചേത് will be.
"Your presence will relieve me of my suffering, if you stay here for a while.
ഗതേ ഹി ഹരിശാര്ദൂല പുനരാഗമനായ തു.
പ്രാണാനാമപി സന്ദേഹോ മമ സ്യാന്നാത്ര സംശയഃ৷৷5.39.22৷৷
പ്രാണാനാമപി സന്ദേഹോ മമ സ്യാന്നാത്ര സംശയഃ৷৷5.39.22৷৷
ഹരിശാര്ദൂല O tiger among vanaras, പുനരാഗമനായ for your visit once again, ഗതേ when you go, മമ for me, പ്രാണാനാമപി and for my life, സന്ദേഹഃ doubt, സ്യാത് will be, അത്ര here, സന്ദേഹഃ doubt, ന no.
"O tiger among vanaras! if you leave this place to come again, my life will be uncertain, (if your coming is uncertain). There is no doubt about it.
തവാദര്ശനജഃ ശോകോ ഭൂയോ മാം പരിതാപയേത്.
ദുഃഖാദ്ധുഃഖപരാമൃഷ്ടാം ദീപയന്നിവ വാനര৷৷5.39.23৷৷
ദുഃഖാദ്ധുഃഖപരാമൃഷ്ടാം ദീപയന്നിവ വാനര৷৷5.39.23৷৷
വാനര vanara, ദുഃഖാത് agonised, ദുഃഖപരാമൃഷ്ടാമ് agony increased further, മാമ് me, തവ your,
അദര്ശനജഃ not seeing you, ശോകഃ sorrow, ദീപയന്നിവ as if inflamming my agony, ഭൂയഃ again, പരിതാപയേത് it will trouble me.
"My agony would be increased further by not seeing you. It would be inflamming my agony and I would be even more pained.
അയം ച വീര സന്ദേഹസ്തിഷ്ഠതീവ മമാഗ്രതഃ.
സുമഹാംസ്ത്വത്സഹായേഷു ഹര്യൃക്ഷേഷു ഹരീശ്വരഃ৷৷5.39.24৷৷
സുമഹാംസ്ത്വത്സഹായേഷു ഹര്യൃക്ഷേഷു ഹരീശ്വരഃ৷৷5.39.24৷৷
വീര hero, ഹരീശ്വര chief of vanaras, ത്വത്സഹായേഷു your helpless, ഹര്യൃക്ഷേഷു among vanaras and bears, അയമ് this, സുമഹാന് great, സന്ദേഹഃ doubtful, മമ അഗ്രതഃ in front of me, തിഷ്ഠതീവ dwells in my mind.
"O heroic chief of vanaras! I am doubtful as to whether vanaras and bears can extend help?
കഥം നു ഖലു ദുഷ്പാരം തരിഷ്യന്തി മഹോദധിമ്.
താനി ഹര്യൃക്ഷസൈന്യാനി തൌ വാ നരവരാത്മജൌ৷৷5.39.25৷৷
താനി ഹര്യൃക്ഷസൈന്യാനി തൌ വാ നരവരാത്മജൌ৷৷5.39.25৷৷
താനി those, ഹര്യൃക്ഷസൈന്യാനി army of vanaras and bears, തൌ they both, Rama and Lakshmana, നരവരാത്മജൌ princes, ദുഷ്പാരമ് difficult to cross, മഹോദധിമ് ocean, കഥം നു how indeed, തരിഷ്യന്തി they can cross.
"How can the army of vanaras and bears, for that matter, princes Rama and Lakshmana negotiate the ocean, which is difficult to cross?
ത്രയാണാമേവ ഭൂതാനാം സാഗരസ്യാസ്യ ലങ്ഘനേ.
ശക്തിസ്സ്യാദ്വൈനതേയസ്യ തവ വാ മാരുതസ്യ വാ৷৷5.39.26৷৷
ശക്തിസ്സ്യാദ്വൈനതേയസ്യ തവ വാ മാരുതസ്യ വാ৷৷5.39.26৷৷
അസ്യ of this, സാഗരസ്യ ocean's, ലങ്ഘനേ to leap, വൈനതേയസ്യ വാ for Bainateya (Garuda) or, തവ വാ or you, മാരുതസ്യ or Wind-god വാ or, ത്രയാണാമ് for these three, ഭൂതാനാമ് living beings, ശക്തിഃ energy, സ്യാത് have.
"It is only three beings who have the capacity to leap over this ocean. Garuda, or you or the Wind-god.
തദസ്മിന്കാര്യനിര്യോഗേ വീരൈവം ദുരതിക്രമേ.
കിം പശ്യസി സമാധാനം ത്വം ഹി കാര്യവിദാം വരഃ৷৷5.39.27৷৷
കിം പശ്യസി സമാധാനം ത്വം ഹി കാര്യവിദാം വരഃ৷৷5.39.27৷৷
വീര hero, തത് such, ഏവമ് in that way, ദുരതിക്രമേ in a very difficult task, അസ്മിന് in this, കാര്യനിര്യോഗേ the task, കിമ് what, സമാധാനമ് means, പശ്യസി you foresee, ത്വമ് you, കാര്യവിദാമ് among those who are capable, വരഃ ഹി foremost.
"What means do you, being the foremost hero among the three who are capable performing this difficult task, foresee?
കാമമസ്യ ത്വമേവൈകഃ കാര്യസ്യ പരിസാധനേ.
പര്യാപ്തഃ പരവീരഘ്ന യശസ്യസ്തേ ഫലോദയഃ৷৷5.39.28৷৷
പര്യാപ്തഃ പരവീരഘ്ന യശസ്യസ്തേ ഫലോദയഃ৷৷5.39.28৷৷
പരവീരഘ്ന slayer of enemy heroes, അസ്യ കാര്യസ്യ this task, പരിസാധനേ to accomplish, ത്വമ് you, ഏക ഏവ alone are, പര്യാപ്തഃ കാമമ് are competent, തേ to you, ഫലോദയഃ fruit, യശസ്യഃ of the accomplishment.
"O slayer of enemy heroes! if you alone can accomplish this task the fame of doing this will be yours.
ബലൈസ്സമഗ്രൈര്യദി മാം രാവണം ജിത്യ സംയുഗേ.
വിജയീ സ്വപുരം യായാത്തത്തസ്യ സദൃശം ഭവേത്৷৷5.39.29৷৷
വിജയീ സ്വപുരം യായാത്തത്തസ്യ സദൃശം ഭവേത്৷৷5.39.29৷৷
സംയുഗേ in war, സമഗ്രൈഃ with the entire, ബലൈഃ with army, രാവണമ് Ravana, ജിത്യ after winning, മാമ് me, വിജയീ victorious , സ്വപുരമ് his own city, യായാത് യദി if he can reach, തത് that, തസ്യ his, സദൃശമ് worthy of him, ഭവേത് will be.
"It would be worthy of Rama if he with his entire army emerges victorious over Ravana
in a battle and takes me to his city.
ശരൈസ്തു സങ്കുലാം കൃത്വാ ലങ്കാം പരബലാര്ദനഃ.
മാം നയേദ്യദി കാകുത്സ്ഥഃ തത്തസ്യ സദൃശം ഭവേത്৷৷5.39.30৷৷
മാം നയേദ്യദി കാകുത്സ്ഥഃ തത്തസ്യ സദൃശം ഭവേത്৷৷5.39.30৷৷
പരബലാര്ദനഃ slayer of enemy army, കാകുത്സ്ഥഃ Kakutstha, ലങ്കാമ് Lanka, ശരൈഃ with arrows, സങ്കുലാമ് an agitated place, കൃത്വാ does, മാമ് me, നയേദ്യദി if he takes, തത് that, തസ്യ his action, സദൃശമ് agreeable, ഭവേത് will be.
"If Kakutstha (Rama), slayer of the enemy army fills the entire Lanka with his arrows and takes me, then his action will be worthy of him.
തദ്യഥാ തസ്യ വിക്രാന്തമനുരൂപം മഹാത്മനഃ.
ഭവേദാഹവശൂരസ്യ തഥാ ത്വമുപപാദയ৷৷5.39.31৷৷
ഭവേദാഹവശൂരസ്യ തഥാ ത്വമുപപാദയ৷৷5.39.31৷৷
തത് that, മഹാത്മനഃ of the great self, ആഹവശൂരസ്യ of the hero in war, തസ്യ his, അനുരൂപമ് worthy of him, വിക്രാന്തമ് victorious, യഥാ in such a way, ഭവേത് will be, തഥാ in that way, ത്വമ് you, ഉപപാദയ you may make arrangement.
"You may make arrangement in such a manner that, that great self, the hero in war makes his victorious march which is worthy of him."
തദര്ഥോപഹിതം വാക്യം പ്രശ്രിതം ഹേതുസംഹിതമ്.
നിശമ്യ ഹനുമാന്ശേഷം വാക്യമുത്തരമബ്രവീത്৷৷5.39.32৷৷
നിശമ്യ ഹനുമാന്ശേഷം വാക്യമുത്തരമബ്രവീത്৷৷5.39.32৷৷
ഹനുമാന് Hanuman, അര്ഥോപഹിതമ് meaningful, പ്രശ്രിതമ് courteous, ഹേതുസംഹിതമ് logical, തത് those, വാക്യമ് words, നിശമ്യ having heard, ശേഷമ് the rest, വാക്യമ് word, അബ്രവീത് said, ഉത്തരം in reply.
Having heard the meaningful, courteous and logical words of Sita, Hanuman replied:
ദേവി ഹര്യൃക്ഷസൈന്യാനാമീശ്വരഃ പ്ലവതാം വരഃ.
സുഗ്രീവസ്സത്ത്വസമ്പന്നസ്തവാര്ഥേ കൃതനിശ്ചയഃ৷৷5.39.33৷৷
സുഗ്രീവസ്സത്ത്വസമ്പന്നസ്തവാര്ഥേ കൃതനിശ്ചയഃ৷৷5.39.33৷৷
ദേവി Devi, ഹര്യൃക്ഷസൈന്യാനാമ് of the army of vanaras and bears, ഈശ്വരഃ lord, പ്ലവതാം വരഃ foremost among monkeys, സത്ത്വസമ്പന്നഃ richly endowed with satva-guna, സുഗ്രീവഃ Sugriva, തവ അര്ധേ for your sake, കൃതനിശ്ചയഃ detemined to accomplish.
"O Devi! the lord of monkeys, Sugriva heads the army of vanaras and bears. He is richly endowed with satva-guna and is determined to accomplish your cause and free you from sorrow.
സ വാനരസഹസ്രാണാം കോടീഭിരഭിസംവൃതഃ.
ക്ഷിപ്രമേഷ്യതി വൈദേഹി രാക്ഷസാനാം നിബര്ഹണഃ৷৷5.39.34৷৷
ക്ഷിപ്രമേഷ്യതി വൈദേഹി രാക്ഷസാനാം നിബര്ഹണഃ৷৷5.39.34৷৷
വൈദേഹി Vaidehi, സഃ he, the Sugriva, വാനരസഹസ്രാണാമ് of thousands of vanaras, കോടീഭിഃ with crores of them, അഭിസംവൃതഃ is surrounded, രാക്ഷസാനാമ് of all the ogres, നിബര്ഹണഃ will destroy, ക്ഷിപ്രമ് swiftly, ഏഷ്യതി he will reach.
"O Vaidehi! Sugriva will reach this place with thousands of crores of vanaras very soon and would kill all the ogres.
തസ്യ വിക്രമസമ്പന്നാസ്സത്ത്വവന്തോ മഹാബലാഃ.
മനസ്സങ്കല്പസമ്പാതാ നിദേശേ ഹരയഃ സ്ഥിതാഃ৷৷5.39.35৷৷
മനസ്സങ്കല്പസമ്പാതാ നിദേശേ ഹരയഃ സ്ഥിതാഃ৷৷5.39.35৷৷
വിക്രമസമ്പന്നാഃ powerful, സത്ത്വവന്തഃ virtuous, മഹാബലാഃ mighty, മനസ്സങ്കല്പസമ്പാതാഃ who can leap with the speed of mind, ഹരയഃ vanaras, തസ്യ his, നിദേശേ at his command, സ്ഥിതാഃ awaiting.
"Valiant, virtuous and powerful vanaras who can leap with the speed of mind are awaiting orders (of Sugriva).
യേഷാം നോപരി നാധസ്താന്ന തിര്യക്സജ്ജതേ ഗതിഃ.
ന ച കര്മസു സീദന്തി മഹത്സ്വമിതതേജസഃ৷৷5.39.36৷৷
ന ച കര്മസു സീദന്തി മഹത്സ്വമിതതേജസഃ৷৷5.39.36৷৷
യേഷാമ് for those monkeys, ഗതിഃ movement, ഉപരി upward, ന സജ്ജതേ do not get impeded, അധസ്താത് downward, ന not, തിര്യക് horizontally, ന not, അമിതതേജസഃ very brilliant ones, മഹത്സു any kind, കര്മസു of task, ന സീദന്തി do not care
"Their course cannot be impeded either upward, or downward or right or left. They are indeed very brilliant and would never fail in any task.
അസകൃത്തൈര്മഹോത്സാഹൈസ്സസാഗരധരാധരാ.
പ്രദക്ഷിണീകൃതാ ഭൂമിര്വായുമാര്ഗാനുസാരിഭിഃ৷৷5.39.37৷৷
പ്രദക്ഷിണീകൃതാ ഭൂമിര്വായുമാര്ഗാനുസാരിഭിഃ৷৷5.39.37৷৷
മഹോത്സാഹൈഃ by the enthusiastic, വായുമാര്ഗാനുസാരിഭിഃ following aerial path, തൈഃ by them, അസകൃത് repeatedly, സസാഗരധരാധരാ with the oceans and mountains, ഭൂമിഃ earth, പ്രദക്ഷിണീകൃതാ has been circumambulated.
"They have often circumambulated the earth including its oceans and mountains through the aerial path with great enthusiasm.
മദ്വിശിഷ്ടാശ്ച തുല്യാശ്ച സന്തി തത്ര വനൌകസഃ.
മത്തഃ പ്രത്യവരഃ കശ്ചിന്നാസ്തി സുഗ്രീവസന്നിധൌ৷৷5.39.38৷৷
മത്തഃ പ്രത്യവരഃ കശ്ചിന്നാസ്തി സുഗ്രീവസന്നിധൌ৷৷5.39.38৷৷
തത്ര there, മദ്വിശിഷ്ടാശ്ച more powerful than me, തുല്യാശ്ച those equal to me, വനൌകസഃ vanaras who move in the forest, സന്തി are, മത്തഃ to me, പ്രത്യവരഃ inferior, കശ്ചിത് not even one, സുഗ്രീവസന്നിധൌ under Sugriva, നാസ്തി not there.
"The vanaras under Sugriva who move in the forest are more powerful than me or equal to me. None is inferior to me.
അഹം താവദിഹ പ്രാപ്തഃ കിം പുനസ്തേ മഹാബലാഃ.
ന ഹി പ്രകൃഷ്ടാഃ പ്രേഷ്യന്തേ പ്രേഷ്യന്തേ ഹീതരേ ജനാഃ৷৷5.39.39৷৷
ന ഹി പ്രകൃഷ്ടാഃ പ്രേഷ്യന്തേ പ്രേഷ്യന്തേ ഹീതരേ ജനാഃ৷৷5.39.39৷৷
അഹം താവത് I have, ഇഹ here, അനുപ്രാപ്തഃ reached, മഹാബലാഃ very powerful, തേ to you, കിം പുനഃ why
not others, പ്രകൃഷ്ടാഃ the best ones, ന പ്രേഷ്യന്തേ ഹി will not be sent, ഇതരേ others, ജനാഃ ordinary ones, പ്രേഷ്യന്തേ ഹി will be sent.
"If I have managed to come here, why not the other powerful ones? The superior leaders are not sent (as messengers). Only ordinary ones like me are.
തദലം പരിതാപേന ദേവി ശോകോ വ്യപൈതു തേ.
ഏകോത്പാതേന തേ ലങ്കാമേഷ്യന്തി ഹരിയൂഥപാഃ৷৷5.39.40৷৷
ഏകോത്പാതേന തേ ലങ്കാമേഷ്യന്തി ഹരിയൂഥപാഃ৷৷5.39.40৷৷
ദേവി noble lady, തത് therefore, പരിതാപേന with lamentation, അലമ് enough, തേ your, ശോകഃ agony, വ്യപൈതു may be given up, തേ those, ഹരിയൂഥപാഃ monkey troops, ഏകോത്പാതേന in one stride, ലങ്കാമ് to Lanka, ഏഷ്യന്തി will reach.
"O noble lady! therefore, give up your agony. Enough of your lamentation. The monkey troops will reach this place in one stride.
മമ പൃഷ്ഠഗതൌ തൌ ച ചന്ദ്രസൂര്യാവിവോദിതൌ.
ത്വത്സകാശം മഹാസത്ത്വൌ നൃസിംഹാവാഗമിഷ്യതഃ৷৷5.39.41৷৷
ത്വത്സകാശം മഹാസത്ത്വൌ നൃസിംഹാവാഗമിഷ്യതഃ৷৷5.39.41৷৷
മഹാസത്ത്വൌ both great men, നൃസിംഹൌ both lions among men, തൌ ച and both, മമ my, പൃഷ്ഠഗതൌ on my back, ഉദിതൌ just risen, ചന്ദ്രസൂര്യാവിവ like Sun and Moon, ത്വത്സകാശമ് to your presence, ആഗമിഷ്യതഃ will come.
"Both the valiant Rama and Lakshmana, lions among men, looking brilliant like Sun and Moon will come to you riding on my back.
തതോ വീരൌ നരവരൌ സഹിതൌ രാമലക്ഷ്മണൌ.
ആഗമ്യ നഗരീം ലങ്കാം സായകൈര്വിധമിഷ്യതഃ৷৷5.39.42৷৷
ആഗമ്യ നഗരീം ലങ്കാം സായകൈര്വിധമിഷ്യതഃ৷৷5.39.42৷৷
തതഃ then, വീരൌ two heroes, നരവരൌ both the princes, രാമലക്ഷ്മണൌ Rama and Lakshmana, സഹിതൌ together, ആഗമ്യ on coming, ലങ്കാം നഗരീമ് to the city of Lanka, സായകൈഃ with their arrows, വിധമിഷ്യതഃ will blow away.
"Both the heroes, Rama and Lakshmana will come and blow up the city of Lanka with their unfailing arrows.
സഗണം രാവണം ഹത്ത്വാ രാഘവോ രഘുനന്ദനഃ.
ത്വാമാദായ വരാരോഹേ സ്വപുരീം പ്രതിയാസ്യതി৷৷5.39.43৷৷
ത്വാമാദായ വരാരോഹേ സ്വപുരീം പ്രതിയാസ്യതി৷৷5.39.43৷৷
വരാരോഹേ O beautiful lady, രഘുനന്ദനഃ the delight of the Raghu race, രാഘവഃ Rama, സഗണമ് along with his kins, രാവണമ് Ravana, ഹത്ത്വാ on killing, ത്വാമ് you, ആദായ after taking you, സ്വപുരീമ് their city, പ്രതിയാസ്യതി would go back.
"O beautiful lady! Raghava, the delight of the Raghu race would kill Ravana and his kins and return with you to his city৷৷
തദാശ്വസിഹി ഭദ്രം തേ ഭവ ത്വം കാലകാങ്ക്ഷിണീ.
നചിരാദ്ദ്രക്ഷ്യസേ രാമം പ്രജ്വലന്തമിവാനലമ്৷৷5.39.44৷৷
നചിരാദ്ദ്രക്ഷ്യസേ രാമം പ്രജ്വലന്തമിവാനലമ്৷৷5.39.44৷৷
തത് therefore, ആശ്വസിഹി rest assured, തേ ഭദ്രമ് let it be auspicious to you, ത്വമ് you, കാലകാങ്ക്ഷിണീ count your time, ഭവ be, പ്രജ്വലന്തമ് burning, അനലമ് ഇവ like the fire, രാമമ് Rama, നചിരാത് shortly, ദ്രക്ഷ്യസേ would see.
"Therefore, count the days and rest assured. Let it be auspicious to you. You will shortly see Rama burning like fire.
നിഹതേ രാക്ഷസേന്ദ്രേസ്മിന്സപുത്രാമാത്യബാന്ധവേ.
ത്വം സമേഷ്വസി രാമേണ ശശാങ്കേനേവ രോഹിണീ৷৷5.39.45৷৷
ത്വം സമേഷ്വസി രാമേണ ശശാങ്കേനേവ രോഹിണീ৷৷5.39.45৷৷
സപുത്രാമാത്യബാന്ധവേ along with his sons, ministers and relatives, അസ്മിന് when, രാക്ഷസേന്ദ്രേ the king of demons, നിഹതേ killed, ത്വമ് you, രോഹിണീ Rohini, ശശാങ്കേനേവ like the Moon, രാമേണ with Rama, സമേഷ്യസി you will reunite.
"When Ravana is slain, with his sons, ministers and kith and kin, you will reunite with
Rama as Rohini unites with the Moon.
ക്ഷിപ്രം ത്വം ദേവി ശോകസ്യ പാരം യാസ്യസി മൈഥിലി.
രാവണം ചൈവ രാമേണ നിഹതം ദ്രക്ഷ്യസേചിരാത്৷৷5.39.46৷৷
രാവണം ചൈവ രാമേണ നിഹതം ദ്രക്ഷ്യസേചിരാത്৷৷5.39.46৷৷
ദേവി queen, മൈഥിലി Mythili, ത്വമ് you, ക്ഷിപ്രമ് soon, ശോകസ്യ grief, പാരമ് to the other shore, യാസ്യസി will go, അചിരാത് very shortly, രാമേണ by Rama, രാവണമ് Ravana, നിഹതം slain, ദ്രക്ഷ്യസേ ചൈവ you will see.
"O queen Mythili! you come to the end of your sorrow and will soon see Ravana killed by Rama".
ഏവമാശ്വാസ്യ വൈദേഹീം ഹനുമാന്മാരുതാത്മജഃ.
ഗമനായ മതിം കൃത്വാ വൈദേഹീം പുനരബ്രവീത്৷৷5.39.47৷৷
ഗമനായ മതിം കൃത്വാ വൈദേഹീം പുനരബ്രവീത്৷৷5.39.47৷৷
മാരുതാത്മജഃ son of the Wind-god, ഹനുമാന് Hanuman, വൈദേഹീമ് to Vaidehi, ഏവമ് in that manner, ആശ്വാസ്യ having consoled, ഗമനായ to depart, മതിമ് thought, കൃത്വാ after resolving, പുനഃ again, വൈദേഹീമ് to Vaidehi, അബ്രവീത് said.
Having thus consoled Vaidehi, Hanuman, son of the Wind-god resolved to depart. Once again he spoke to Vadehi:
തമരിഘ്നം കൃതാത്മാനം ക്ഷിപ്രം ദ്രക്ഷ്യസി രാഘവമ്.
ലക്ഷ്മണം ച ധനുഷ്പാണിം ലങ്കാദ്വാരമുപാഗതമ്৷৷5.39.48৷৷
ലക്ഷ്മണം ച ധനുഷ്പാണിം ലങ്കാദ്വാരമുപാഗതമ്৷৷5.39.48৷৷
ലങ്കാദ്വാരമ് at the entrance of Lanka, ഉപാഗതമ് reached, അരിഘ്നമ് slayer of foes, കൃതാത്മാനമ് an accomplished man, തം രാഘവമ് that Rama, ധനുഷ്പാണിമ് wielder of bow, ലക്ഷ്മണം ച and Lakshmana, ക്ഷിപ്രമ് very soon, ദ്രക്ഷ്യസി you will see.
"Very soon you would see the slayer of foes, who is an accomplished wielder of the bow (Rama) along with Lakshmana at the entrance of Lanka.
നഖദംഷ്ട്രായുധാന്വീരാന്സിമ്ഹശാര്ദൂലവിക്രമാന്.
വാനരാന്വാരണേന്ദ്രാഭാന്ക്ഷിപ്രം ദ്രക്ഷ്യസി സങ്ഗതാന്৷৷5.39.49৷৷
വാനരാന്വാരണേന്ദ്രാഭാന്ക്ഷിപ്രം ദ്രക്ഷ്യസി സങ്ഗതാന്৷৷5.39.49৷৷
നഖദംഷ്ട്രായുധാന് whose nails and teeth are their weapons, വീരാന് heroes, സിംഹശാര്ദൂലവിക്രമാന് resembling lion and tiger in valour, വാരണേന്ദ്രാഭാന് who resemble well-bred elephants, സങ്ഗതാന് reach, വാനരാന് vanaras, ക്ഷിപ്രമ് soon, ദ്രക്ഷ്യസി you will see.
"You will soon see heroic vanaras whose weapons are their teeth, who are like lion and tiger in their valour. They are (mighty) like well-bred elephants.
ശൈലാമ്ബുദനികാശാനാം ലങ്കാമലയസാനുഷു.
നര്ദതാം കപിമുഖ്യാനാമാര്യേ യൂധാന്യനേകശഃ৷৷5.39.50৷৷
നര്ദതാം കപിമുഖ്യാനാമാര്യേ യൂധാന്യനേകശഃ৷৷5.39.50৷৷
ആര്യേ respectable lady!, ശൈലാമ്ബുദനികാശാനാമ് whose body is like clouds on mountain, നര്ദതാമ് of the roaring, കപിമുഖ്യാനാമ് of the chiefs of vanaras, അനേകശഃ in many ways, യൂധാനി troops, ലങ്കാമലയസാനുഷു on the mountain of Lanka.
"O respectable lady! you would see many troops of vanara chiefs who resemble clouds hovering on the mountain peaks of Lanka-roaring.
സ തു മര്മണി ഘോരേണ താഡിതോ മന്മഥേഷുണാ.
ന ശര്മ ലഭതേ രാമസ്സിംഹാര്ധിത ഇവ ദ്വിപഃ৷৷5.39.51৷৷
ന ശര്മ ലഭതേ രാമസ്സിംഹാര്ധിത ഇവ ദ്വിപഃ৷৷5.39.51৷৷
സഃ രാമഃ that Rama, ഘോരേണ by the dreadful, മന്മഥേഷുണാ arrows of god of love, മര്മണി pierced into vitals, താഡിതഃ hit, സിംഹാര്ദിതഃ hit by a lion, ദ്വിപഃ ഇവ like an elephant, ന ശര്മ ലഭതേ is not happy
"Rama is tormented by the dreadful arrows of the god of love pierced into vitals, like an elephant hit by a lion. He has no happiness in life.
മാ രുദോ ദേവി ശോകേന മാഭൂത്തേ മനസോപ്രിയമ്.
ശചീവ പത്യാ ശക്രേണ ഭര്ത്രാ നാഥവതീ ഹ്യസി৷৷5.39.52৷৷
ശചീവ പത്യാ ശക്രേണ ഭര്ത്രാ നാഥവതീ ഹ്യസി৷৷5.39.52৷৷
ദേവി devi, ശോകേന with sorrow, മാ രുദഃ do not cry, തേ your, മനസഃ in mind, അപ്രിയമ് unpleasant, മാഭൂത് no thought be entertained, പത്യാ with a husband ശക്രേണ to Indra, ശചീവ like Sachi, ഭര്ത്രാ by your husband, നാഥവതീ you have a great husband, അസി ഹി you are.
"O devi! weep no more.Entertain no unpleasant thoughts.You have a great husband, just as Sachi has her lord Indra.
രാമാദ്വിശിഷ്ടഃ കോന്യോസ്തി കശ്ചിത്സൌമിത്രിണാ സമഃ.
അഗ്നിമാരുതകല്പൌ തൌ ഭ്രാതരൌ തവ സംശ്രയൌ৷৷5.39.53৷৷
അഗ്നിമാരുതകല്പൌ തൌ ഭ്രാതരൌ തവ സംശ്രയൌ৷৷5.39.53৷৷
രാമാത് than Rama, വിശിഷ്ടഃ more distinguished, അന്യഃ others, കഃ who is there, അസ്തി is, സൌമിത്രിണാ to Lakshmana, സമഃ equal, കശ്ചിത് who is there, അഗ്നിമാരുതകല്പൌ equal to fire and wind, തൌ ഭ്രാതരൌ both brothers, തവ your, സംശ്രയൌ they are your refuge.
"Who is superior to Rama? Who is equal to Lakshmana? Both the brothers are like Fire and Wind. They are your refuge.
നാസ്മിംശ്ചിരം വത്സ്യസി ദേവി ദേശേ രക്ഷോഗണൈരധ്യുഷിതേതിരൌദ്രേ.
ന തേ ചിരാദാമഗമനം പ്രിയസ്യ ക്ഷമസ്വ മത്സങ്ഗമകാലമാത്രമ്৷৷5.39.54৷৷
ന തേ ചിരാദാമഗമനം പ്രിയസ്യ ക്ഷമസ്വ മത്സങ്ഗമകാലമാത്രമ്৷৷5.39.54৷৷
ദേവി noble lady, രക്ഷോഗണൈഃ by the hosts of ogres, അധ്യുഷിതേ in a stronghold, അതിരൌദ്രേ in a dreadful place, അസ്മിന് ദേശേ country, ചിരമ് not very long, ന വത്സ്യസി will not stay, തേ പ്രിയസ്യ with your beloved, ആഗമനമ് coming, ന ചിരാത് not very long, മത്സങ്ഗമകാലമാത്രമ് for this period, ക്ഷമസ്വ pardon me.
"O noble lady! You will not stay longer in this country, which is a strong hold of hosts of demons and a dreadful place It will not be very long before you unite with your beloved. Pray, have patience till then.
ഇത്യാര്ഷേ ശ്രീമദ്രാമായണേ വാല്മീകീയ ആദികാവ്യേ സുന്ദരകാണ്ഡേ ഏകോനചത്വാരിംശസ്സര്ഗഃ৷৷
Thus ends the thirtyninth sarga of Sundarakanda of the holy Ramayana, the first epic composed by sage Valmiki.